Słownik etymologiczny języka polskiego/wiąz
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
wiąz, albo ‘brzost’, ‘ilm’ (od wiązania, do którego się jego łyko szczególniej nadaje); więzy, więzić, więzień, więzienny; wiązać, wiązanka, obowiązek (zamiast *obiązek, por. obochód i obchód), obwiąsło (zamiast *obiąsło); liczne złożenia, z na- (nawiązka, termin sądowy, o ‘karze pieniężnej’), po-, przy- (przywiązanie), roz-, z- (związek, związkowy; zwięźle), za- (zawięziel w 16. wieku, z czego pożyczone prus. zawinzlis, pisane saninslis!); więznąć (»uwiązł w błocie«). I u nas niegdyś wiązać, jak do dziś rus. wjazat’, o ‘robocie na drutach, plecieniu’: »Helena wiązała (‘działa’) oponę«, u Kochanowskiego; »wiązać książki«, ‘oprawiać’; »wiązać pasem imiennika« (w dzień jego imienia; on winien się okupić), »sąsiedzi wiązaniem winszowanie zową (w dzień imienin)«, Potocki. Z nazwą drzewa wiąz łączą lit. nazwę ‘brzostu’: winkszna (k wsunięte); z wiązaniem, ‘dzianiem’, lit. nazwę ‘łapci’: wyża, wyżti. Tu w- nie przydechowe, lecz pienne, więc cerk. itd. ąz (p. wązki, wąza) postradało je, albo mieniano je na g-, p. gążew, por. (w)ąs-: gąsienica. Przytaczają w takim razie słusznie prus. winzus, ‘szyja’, czes. waz (szyi), rus. wjaź, ‘kark’. Inne urobienia: wiązka, wiązań, podwiązka, wiązar(ek), ‘podarek’; więźbić, od więźba, ‘bawić się czem’, więźbity; w 16. wieku »mowa niewięzista (albo niewięźbita)«, ‘gdzie się jedno drugiego nie trzyma’; zawiązek. Ruskie wienziel (por. cerk. wjaź, o ‘literach zwitych’) z polskiego węzeł, o ‘skróconym, »związanym« podpisie’. Por. wązki.
