Słownik etymologiczny języka polskiego/większy
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
większy, od 16. wieku, zamiast dawniejszego więcszy i więtszy, do więce (więcej); więce skrócono we spójnik więc, znaczący pierwotnie tyle co ‘dalej, więcej’. Prasłowiańskie to, od pnia węt-, went-, od wen-, oznaczającego wszystko co ‘miłe, lube, rade’; więce(j) znaczyło pierwotnie: ‘raczej, milej’; ten sam pień w nazwie Wenery (venus, venustus), a szczególniej rozgałęziony w germańskiem, gdyż i Wunsch i Wonne tu należą, nie mówiąc o dawnem wini-, ‘przyjaciel’. Od tego samego pnia pochodzi i aryjska nazwa wszelkich Wenetów (między Celtami w Bretanji południowej, dzisiejsze Vannes; nad Adrjatykiem w Wenecji); na Bałkanie i w Małej Azji (Henetoi Homerowi); nazwa znaczyła: ‘przyjaźni, mili’(?). Dla Słowian nazwa Wenetów ma osobliwsze znaczenie, gdyż Niemcy tak ich od wieków przezywali, i od Niemców przejęli Grecy i Rzymianie tę nazwę dla ‘Słowian’: Venedi u Plinjusza, Wenedai u Ptolemeusza, Veneti u Tacyta. Do dziś ta nazwa dla Słowian jest u Niemców w obiegu, mianowicie Wenden, wendisch, zowią Niemcy do dziś Łużyczan (a dawniej wszystkich Słowian zachodnich), a Winden, windisch (nazwisko Windischgrätz) Słowian alpejskich (w Styrji, Karyntji, Krainie); widocznie zwali się tak ci Słowianie, których Niemcy najpierw spotkali. Jedyna to nazwa szczepowa pierwotna (nazwa Arjów może tylko Indów i Iranu tyczy); jej powtarzanie nie dowodzi jednak żadnego ściślejszego związku między tymi Wienietami różnymi, powtarza się tak samo np. nazwa Słowian, Serbów i t. d. bez przyczyny. Jak bolje- tak i więce- mamy w imionach osobowych, Więcław, skrócone Więtko; od takiego polskiego Więtka, twierdzi Nestor, przezwali się wielkoruscy Wiaticzy nad Oką; przypuszczam, że nie cały szczep, tylko książę, wychodźca przed Piastami(?), swoje imię szczepowi ruskiemu narzucił. Czesi z Więcesław urobili Wacława, któregośmy od nich pożyczyli, zapomniawszy o własnym Więcławie; z łacińskiego Venceslaus niemieckie Wenzel; u Czechów i inne złożenia, Wacerad, Wacemil, itd. Więcszy (biblja nie zna innej pisowni; więtszy późniejsza, większy ostatnia) uchodzi za stopień wyższy do wielki, łac. ‘maior’, tłumaczy w biblji i ‘maior natu’ (‘starszy’) przez: »więcszy rodem«. Pomijam złożenia i urobienia: większość, powiększać itd. Cerk. węsztij, ‘większy’; serb. weć, ‘już, ale’, weći, ‘większy’; czes. tylko wíc(e), ‘więcej’; brak na Rusi.
