Strona:PL Toeppen Max - Wierzenia mazurskie 1894.djvu/20: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

@@ Treść strony (podlegająca transkluzji): / Treść strony (podlegająca transkluzji): @@
@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {{pk|zwy|czaje}} ich pod wielu względami różnią się od zwyczajów reszty ewangielików w Prusiech.<br>
-{{tab}}W pierwsze święto Bożego Narodzenia odbywa się w kościołach na Mazurach, a po wsiach, gdzie niema kościołów, w szkołach, podczas nabożeństwa porannego bardzo charakterystyczna i wielce ulubiona uroczystość. Główną tu rolę grają dzieci szkolne, przygotowywane do tego przez nauczyciela; powierzchownie nawet przybierają postaci aniołów, gdyż przywdziewają białe ubrania, najczęściej koszulę ojcowską, przepasaną jaskrawą wstążką, i wysokie korony z kwiatów z papieru pozłacanego, dziewczęta zaś natomiast stroją się w wianki. Wchodzą oni do kościoła ze świecami (dawniej jarzęcemi), albo z choinkami zdobnemi w świeczki w ręku, obchodzą ołtarz dokoła; następnie siadają w części na ołtarzu, w części zaś na chórach, i śpiewają kolejno pieśni, wygłaszają pojedynczo lub chórem odpowiednie temu świętu ewangielje, albo recytują po jednemu wierszyki z dawnej przekazane tradycji na to właściwie święto (to się nazywa {{Rozstrzelony|oracj}}a). Na nauczycielu leży już obowiązek wyuczyć dzieci tych wierszy i ułożyć należycie akcję dramatyczną. W uroczystości tej, zwanej jutrznią, bierze najżywszy udział cała ludność polska, a nawet i wielu Niemców; od godziny drugiej lub trzeciej wszystko się w domach ożywia; uroczystość sama zaczyna się około czwartej, i z Polaków brakuje wtedy w kościołach tylko chorych i słabych. Wiele osób zapewnia, że uroczystość ta budzi podniosłe uczucia i działa budująco; nie ulega wątpliwości, że Polacy, wogóle miękkiego usposobienia, bardzo się rozczulają tą uroczystością, i szczególnie sieroty wierszykami swojemi budzą najżywszą dla siebie sympatję<ref>Bardziej dokładne opisy tej uroczystości u Rosenheyna, ''Reiseskizzen aus Ost- und Westpreussen'', Gdańsk, 1858, II, 114 i nast. Hintz, ''Alle gule Sitte'', str. 48 i nast.</ref>. Uroczystość ta jest odwieczna; Pisański w swoich zapiskach Jansborskich, przechowanych w rękopisie, podaje, że uroczystość tę obchodzono w mieście Jansborku około r. 1735; obecnie zdarza się wogóle ona po miastach chyba tylko bardzo rzadko.<br>
+{{tab}}W pierwsze święto Bożego Narodzenia odbywa się w kościołach na Mazurach, a po wsiach, gdzie niema kościołów, w szkołach, podczas nabożeństwa porannego bardzo charakterystyczna i wielce ulubiona uroczystość. Główną tu rolę grają dzieci szkolne, przygotowywane do tego przez nauczyciela; powierzchownie nawet przybierają postaci aniołów, gdyż przywdziewają białe ubrania, najczęściej koszulę ojcowską, przepasaną jaskrawą wstążką, i wysokie korony z kwiatów z papieru pozłacanego, dziewczęta zaś natomiast stroją się w wianki. Wchodzą oni do kościoła ze świecami (dawniej jarzęcemi), albo z choinkami zdobnemi w świeczki w ręku, obchodzą ołtarz dokoła; następnie siadają w części na ołtarzu, w części zaś na chórach, i śpiewają kolejno pieśni, wygłaszają pojedynczo lub chórem odpowiednie temu świętu ewangielje, albo recytują po jednemu wierszyki z dawnej przekazane tradycji na to właściwie święto (to się nazywa {{Rozstrzelony|oracj}}a). Na nauczycielu leży już obowiązek wyuczyć dzieci tych wierszy i ułożyć należycie akcję dramatyczną. W uroczystości tej, zwanej jutrznią, bierze najżywszy udział cała ludność polska, a nawet i wielu Niemców; od godziny drugiej lub trzeciej wszystko się w domach ożywia; uroczystość sama zaczyna się około czwartej, i z Polaków brakuje wtedy w kościołach tylko chorych i słabych. Wiele osób zapewnia, że uroczystość ta budzi podniosłe uczucia i działa budująco; nie ulega wątpliwości, że Polacy, wogóle miękkiego usposobienia, bardzo się rozczulają tą uroczystością, i szczególnie sieroty wierszykami swojemi budzą najżywszą dla siebie sympatję<ref>Bardziej dokładne opisy tej uroczystości u Rosenheyna ({{przypiswiki|Max Rosenheyn}}), ''Reiseskizzen aus Ost- und Westpreussen'', Gdańsk, 1858, II, 114 i nast. Hintz, ''Alle gule Sitte'', str. 48 i nast.</ref>. Uroczystość ta jest odwieczna; Pisański w swoich zapiskach Jansborskich, przechowanych w rękopisie, podaje, że uroczystość tę obchodzono w mieście Jansborku około r. 1735; obecnie zdarza się wogóle ona po miastach chyba tylko bardzo rzadko.<br>
 {{tab}}Panowanie niegdyś kościoła rzymskiego i jego karnawały przypominają tu wszelkiego rodzaju maskarady, błazeństwa i wybryki, a nawet tu i owdzie wybuchy dzikich bachanalij przed {{pp|na|staniem}}