Ciemnieć (-eję -niał), stawać się ciemnym; tracić wzrok; tracić swe światło, tracić barwę jasną, swą świetność, siłę; zmniejszać się (o świetle, sławie, chwale), stawać się niewyraźnym, niezrozumiałym.
Ciemnik, daszek, zasłona chroniąca oczy od światła; umbrelka; abażur.
Ciemniuchny, ciemniusieńki, ciemniutki, ciemniuteńki, bardzo ciemny, zupełnie ciemny.
Ciemno, przysł. od Ciemny, niewidno; mrok, ciemność; C. w kieszeni, w worku = brak pieniędzy; na C-o = koloru zbliżonego do czarnego; na C-o w grze w karty = nie odkrywając kart pomagającego.
Ciemnomglisty, zamglony, niewidny, niezrozumiały, zawiły, ciemny, niejasny.
Ciemnooki, oczu ciemnych, czarnych.
Ciemność, brak światła, mrok; zawiłość, niejasność; ślepota: C-ści egipskie = wielka, nieprzejrzana ciemność nocna; książę C-ści = zły duch.
Ciemnota, ludzie nieukształceni, prości, ciemni; brak oświecenia, wykształcenia; głupota, dzikość.
Ciemno-czerwony, C.-lila, C.-niebieski, C.-zielony, C.-żółty i t. d.; kolor, kolory tej samej barwy lecz mocno ciemnej.
Ciemno-włosy, mający włosy ciemne: szatyn, brunet.
Ciemny, bez światła będący, niejasny, niemający blasku, pogrążony w ciemności; przyćmiony, mający mało światła; brunatny, czarniawy; niewidomy, ślepy, ociemniały; nic nie wiedzący, głupi, nieukształcony, nierozumny; niejasny, zawiły, niewyraźny; niewidzialny, niewidoczny (promienie); C. jutrznia = odprawiana w 3 ostatnie dni W. Tygodnia; C. jak tabaka w rogu = nic nie wiedzący, nie rozumiejący; z pod C-ej gwiazdy = nic nie wart, ladaco, łajdak.
Ciemń, ciemność, mrok (duszy).
Cienić, zasłaniać od światła słonecznego, dawać cień, rzucać cień,, zacieniać; C. rośliny, zasłaniać, sadzić rośliny większe, aby osłaniały od zbytniego światła mniejsze; przen. przyćmiewać swą wielkością.
Cienieć — p. Cieńczeć.
Cieniować, dawać cień, rzucać cień, zasłaniać od światła; odróżniać, wyszukiwać subtelne różnice w czym; nakładać, nadawać cień, odcień w rysunku dla uwydatnienia miejsc jasnych; farbować materjał tak, aby wpadał w kolor inny; C. w mowie: umiejętnie uwydatniać głosem myśli, przez kładzenie nacisku na pewne wyrazy, wyrażenia; uwydatniać różnice w pewnych pojęciach, wyrażeniach; C. w śpiewie: subtelnie uwydatniać uczucia i różnicę w swych uczuciach, modulować, wykończać.
Cieniowanie — p. Cieniować.
Cieniowy, przym. od Cień.
Cienisty, obfitujący w cień, mający cień; zasłaniający od słońca, ocieniający, dający cień, dający chłód.
Cieniuchny, cieniusieńki, cieniutenieczki, cieniuteńki, cieniutki, zdr. od Cienki, bardzo cienki.
Cienizna, coś lichego (tkanina).
Cienki (cieńszy), wązkich rozmiarów, nie gruby, wysmukły; smukły, plaski; delikatny, przedni, wyborowy (C. płótno); rzadki, rozcieńczony, słaby, nietęgi, niemocny (kawa, piwo cienkie); nie posilny, nie pożywny (rosół); skromny (obiad); wątły, nieznaczny; głos C. = delikatny, piskliwy; zacząć od C. końca = powoli, stopniowo.
Cienko, niegrubo, rzadko, niegęsto; mało, nie wiele, brak, krucho, chudo, kuso (gdzie C. tam się rwie, C. koło niego = brak, ubogo, źle);
Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/132
Ta strona została skorygowana.
