Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/162

Ta strona została skorygowana.

Czeladne (-go), płaca czeladzi na pożywienie, zamiast żywienia w naturze, strawne dla czeladzi.

Czeladnia, izba czeladna.

Czeladniczy, przym. od Czeladnik; sztuka C-a, robota wykonana przez czeladnika, gdy się wyzwala na majstra.

Czeladnik, pomocnik majstra w rzemiośle.

Czeladny, przym. od Czeladź, dotyczący czeladzi, należący do czeladzi; ojciec C-y gospodarz domu; matka C-a = gospodyni.

Czeladź (-dzi), nazwa zbiorowa służby rolnej obojga płci u właścicieli ziemskich: służba, domownicy; czeladnicy i terminatorzy w rzemiośle; rzemieślnicy; ludzie jako sługi względem Boga: C. biała = kobiety służące: C. obozowa = ciury, żołnierze do posługi, pachołkowie; ludzie.

Czele (na) — p. Czoło.

Czelność, bezczelność, bezwstyd, zuchwalstwo.

Czelny, na czele będący, frontowy, przedni; przodujący, naczelny, główny; bezczelny, bezwstydny, zuchwały.

Czeluść (-ści), szczęka, jama, duży, głęboki otwór ciemny (w skale, w piecu); dół, przepaść, otchłań, kanały w piecu, otwór górny pieca; C. piekielna = otchłań piekielna, piekło.

Czem, narzędnik od Co.

Czemiernikp. Ciemiernik.

Czemu, celownik od Co, używany zamiast dlaczego (czemu nie?).

Czepp. Czepek i Czepiec.

Czepcowy, przym. od Czepiec.

Czepek, czepiec, czypek (-pka), rodzaj ubrania na głowę kobiet (f.) i niemowląt; przen. kobieta; błona otaczająca płód; chodzić w C-u (o mężczyźnie) = być pod pantoflem; urodzić się w C-u = być szczęśliwym, doznawać powodzenia w życiu.

Czepiać, zawieszać, przywieszać aby się trzymało, przyczepiać, zahaczać; C. się = przyczepiać się, lgnąć, chwytać ś.: nie chcieć kogo opuścić; C. się kogo = mieć pretensje nieuzasadnione: szukać zwady z kim; p. Czepić.

Czepiak, małpa szerokonosa budowy wysmukłej z chwytnym ogonem (fig.); owoc łopucha i innych roślin, przyczepiający się do ubrania.

Czepić, czepek wkładać, odbywać obrządek wkładania czepka pannie młodej. Czepić ś., chwytać się, zahaczać ś., przyczepiać s. do czego; chwytać ś., przylegać; uwieszać ś., zawisać; nie odstępować kogo, mieć pretensje do kogo, chodzić za kim, domagając się czego; zostać gdzie; zamieszkać przy kim, nie będąc proszonym; prześladować; trzymać się czego uporczywie: przychodzić na myśl, do głowy (C-ają się go głupstwa).

Czepiec (-pca), jedna ze składowych części żołądka zwierząt przeżuwających; błona znajdująca się pod skórą czaszki: włożyć C. = wyjść za mąż; p. Czepek.

Czepiga, capiga, czapiga, ramiona lub rękojeści u pługa, służące oraczowi do kierowania nim (f.).

Czepiga, ptak z gatunku łażących z długim ogonkiem i czubkiem na głowie (fig.): kowalik.

Czepnia, gatunek zwierzokrzewu promienistego.

Czepny, czepiający się (pędy C-e rośliny), chwytny, łączący się.

Czereda, gromada, kupa, zgraja, tłum, motłoch: długi rząd, szereg.