Pieniądz, krążek ze szlachetnego kruszcu z herbem państwa, a. wizerunkiem panującego i napisem, wyrobiony przez państwo i przedstawiający pewną stałą wartość, zastępuje dawny handel zamienny: p. złoty, srebrny, miedziany, niklowy; papierek z drukiem, oznaczający wartość odpowiednią do wartości pieniądza metalowego i zastępujący go, banknot, bankocetl; drobne p-e = moneta zdawkowa; w lm., p-e = kapitał, fundusz, zasób, gotowizna, gotówka: być przy p-ach = mieć dużo kapitału; dorobić ś. p-y, zrobić na czym p-e = zbogacić ś.; grube p-e = duże sumy; leżeć na p-ach = mieć duże kapitały; leżące p-e = gotowizna; krwawy p. = ciężko zapracowany; kosztuje piękny p. = znaczną sumę; za tanie p-e = za małą sumę, tanio; za psie p-e = bardzo tanio, za byle co; za tanie p-e psi mięsu jedzą = za nizką cenę otrzymuje ś. kiepski towar; dostać, kupić co bez p-y = na kredyt; bić p-dze = robić w mennicy metalowe znaczki, wyrażające pieniądze; podnieść p-e = odebrać zasób, który ś. złożyło w depozyt; za żadne p-e = za nic w świecie.
Pieniążek, zdr. od Pieniądz.
Pienić, pianę toczyć, czynić pienistym, okrywać pianą, zapieniać; p. ś., wydawać z siebie pianę, okrywać ś. pianą (szampan ś. p-i, koń ś. p-i); przen., burzyć ś., gotować ś., falować: morze ś. p-i; p. ś. ze złości = nie posiadać ś.
Pienie, śpiew, pieśń.
Pieniek, mały pień po ściętym drzewie, pniaczek, klocek; drzewko cienkie rosnące; p. zęba = korzeń pozostały po spróchnieniu a. ułamaniu korony; dęta część pióra, dutka; mieć z kim na p-u = czuć do niego urazę, gniewać ś. na niego, mieć z nim niezałatwione porachunki; nie chce kłaść zdrowej głowy na p-u = nie chce narażać ś.; nie położę głowy na p-u, że... = nie przysięgnę, nie ręczę, że...
Pieniężnik, mający dużo pieniędzy, bogacz, kapitalista.
Pieniężno, przysł., ze znaczną ilością pieniędzy.
Pieniężny, odnoszący ś. do pieniędzy, składający ś. z pieniędzy; kara p-a, pomoc p-a = w pieniądzach; najemny, służący za zapłatę, za pieniądze; służący do przechowywania pieniędzy (wór p.); mający dużo pieniędzy, bogaty w pieniądze; zasób p. = pieniądze odłożone.
Pieniny (-in), miejsca, gdzie ś. woda pieni na rzece na kamienistym dnie a. między skałami.
Pienisty, pieniący ś., pełen piany (p. szampan); okryty pianą, toczący pianę (koń p.).
Pienny — p. Pniowy; róża p-a = sztamowa.
Pień, główna gruba łodyga drzewa, wznosząca ś. w kierunku poziomym ku górze, od której rozchodzą ś. boczne konary i gałęzie (fig.); ta część pnia, która pozostaje po ścięciu drzewa, pniak, odziemek; p. macierzysty = pień, pozostawiony w celu puszczenia latorośli; kloc drzewa, kłoda; odcinek, pieniek, kawałek pnia, odcięty w kształcie walca; ród, rodzina, pokolenie; ul z kloca drewnianego; sprzedać zboże na pniu = jeszcze nie ścięte; w p. = zupełnie, ze szczętem, całkowicie; w p. nie wiedzieć = nic a nic; wyrżnąć w p. = wyciąć wszystkich, co do nogi; dać głowę na p. = być ściętym; głuchy, jak p. = nic nie słyszy; drągal, niepojętny, głupi, bałwan, kloc; pierwiastek wyrazu, z którego pochodzą inne wyrazy pokrewne, rdzeń.
