Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 406.jpeg

Ta strona została skorygowana.

z *avesna poszło; powtarza się na Litwie, ale z inną syczącą: awiża, i z odpadnięciem nagłosowego a-: wizge, jak w prus. wize, wizge (u Grunaua; litewskie niepewne, Leskien str. 274); owsianki, nazwa rybki malutkiej (‘drobnice’) u Stanka 1472 r., dziś owsianka. U wszystkich Słowian tak samo: serb. owas, rus. owios, czes. owes, łuż. wows.

owoc, owocowy, owocować, owocny, prasłowiańska pożyczka z niem. Obst, t.j. staroniem. obaz, anglosas. ofet, więc wyjątkowo w, nie p, zastąpiło niem. f; c itd. z tj, bo to pożyczka prastara: cerk. owoszt’, serb. woće (o- i w cerk. może odpadać); w niemieckiem -t nie pierwotne (jak i w Axt itp.).

oz- po narzeczach zastąpiło wielokrotnie roz-, i ślady tego zjawiają się już w 15. w., np. ozłomki zamiast rozłomki; r. 1500: »ogryzek (jak ogłodek itp.), ozłomek« (r. 1532 obłomek).

ozd, ozdownia albo oźnica (Rej), ‘suszarnia słodu’; w słowniczku około r. 1500: »ozdownia albo słodownia albo mielcuch«; oździć, ‘suszyć’, ożdżony; u Słowieńców ozditi, ozdica; Czesi z ozd, wozd, nowe hwozd, hwozdnice, hwozditi pomieszali z »gwoździem«; od nas na Litwie ażnycza. Pożyczka to dawna z niem., ang. ost, holandzkie oust, grec. adzō (z *asdō), ‘suszę’, adzē, ‘posucha’, łac. areo, ‘schnę’.

ożóg, w 15. i 16. wieku poprawnie ożeg, także ‘pogrzebacz’, ‘pociask, koczerga, kociuba, kosior’; p. żec.

ożuwca, ‘obmówca’, w 16. wieku; p. żuć.

ożydle, narzeczowe w najrozmaitszych postaciach; ‘kołnierz’, ‘wyłogi, rozporek pod szyją’; właściwie ożrzedle, rus. ożerelije, ‘kołnierz’; z o(b)- i żrzódło w pierwotnem jego znaczeniu: ‘gardło’, rus. żereło, cerk. żrědło (p. żrzódło); ożydle znaczy więc dosłownie: ‘ogar(d)le’.