wyszła z bełkotu niemowlęcego: tata i papa (pater), mama (mater), nana, baba, dada, ata, awa, ana; i w drugiej ich połowie nie znaleźć tej poezji, sielanki, jaką niegdyś klecono. Tu odgrywa przyrostek spólny -ter, a dalej spólny pień zaimka zwrotnego sw- ważną rolę: krewni (szczególniej po stronie żeninej, ale ci dopiero w czasach późnych) są »swoimi« i w znaczeniu drugiem: właśni panowie nad sobą, niezależni, władcy; od swój odwodzą więc nazwy: świekr, świeść, siostra, swak. W tych nazwach różni się Słowiańszczyzna od innych języków aryjskich. Nazwy pokrewieństwa od strony mężowej (świekr, świekra; dziewierz i zełwa; jątrewka) są aryjskie, i dowodzą, że rodzina aryjska była patrjarchalną, a o matrjarchacie (przewadze rodu matki) nie było i mowy; gdzie go znachodzimy (np. u Celtów ?), zawiniły obce wpływy, tubylców pierwotnych. Natomiast wyrobiła dopiero Słowiańszczyzna sama dla siebie i u siebie nazwy dla pokrewieństwa od rodu matki (wuj, — tylko dla cioty niema różnicy!; teść i teściowa; szurzyn i świeść), ale to matrjarchatu nie dowodzi; dowodzi tylko, że ceniono i uwzględniano, przy większej pokojowości i zażyłości bliższego sąsiedztwa, i ród matczyn i związki z nim jako z swojakami, swatami. Inna cecha, tym razem ogólna, to łatwe przejmywanie obczyzny, np. tureckie (awarsko-bułgarskie jeszcze!) paszenog, ‘mąż siostry żeninej’, już w cerk. zachodzi (dziś u Słowieńców tylko; serb. paszanac, paszanok, ‘szwagra’ ogólnie znaczy), niem. szwagier (nie słowiańskiego początku, jak bajano), kuzyn, itd. Paszenog powtarza się w nazwie dzikich Pieczeniegów, trapiących Ruś w 10. wieku, a zgładzonych przez Połowców; por. Peczeniżyn.
pokręta, w 15. wieku (w biblji, u Stanka 1472 r.), ‘placek’, ‘pleciona strucla’ (»placek«, u Leopolity); czes. pokruta; p. kręcić; pokrętka, w 14. i 15. wieku, częściej pokrętki, ‘nerka’; częste w psałterzu (w puławskim raz w liczbie pojedynczej).
pokrzywa (pokrzywnik, p. bękart), dawniej koprzywa, por. Koprzywnica; już w 15. wieku z dzisiejszą przestawką; w nazwach miejscowych jest i Kropiwnica; przestawiono z prasłow. kopriwa (to ogólne; postaci kropiwa i pokriwa należą do wyjątków), a z tą kopriwą łączy się widocznie nazwa tkaniny: koprina, ‘jedwab’ (w cerk. i bułg.; u Serbów ‘cenna tkanina’, — inni Słowianie słowa tego wcale nie znają; w cerk. rus. i kropiwnyj obok kopriwnyj, co niczego nie dowodzi); z pokrzyw tkano jak z konopi (p.). W jakim związku z kopr-, ‘pokrzywa’, pozostaje nazwa kopru?
pokuta, pokutować, pokutnik; w 15. wieku (biblja, ortyle) jeszcze ‘wina’, w obu znaczeniach: ‘przestępstwo’ (‘culpa’)’ i ‘kara’ (‘poena’, nawet ‘grzywny’)’, jak w czeskiem; od 16. wieku ‘poenitentia’, ‘żal za grzechy z karą-zadośćuczynieniem’, co dawniej przez pokajanie (jeszcze i w biblji) tłumaczono: »pokajamy się tego« (biblja, w psałterzu i samo kajać; »nie będzie się kajać«, ‘żałować’); z czeskiego; p. kuty, skutek.
Polanie nad Wartą, z Gniezdnem; nad Dnieprem, z Kijowem; liczba pojedyncza: Polanin, nierzadka jako imię osobowe w dokumentach 13. wieku, zastąpiona później przez Polak, Polacy; ale jeszcze wiek 16.
