lit. U. Na rurce szerszej jest podziałka zwykle na cent. sześć. za pomocą której można ocenić ilość zużytego kwasu na zobojętnienie alkali, a ze znalezionej tą drogą, łatwo obliczyć ilość alkali, znajdującego się w ciele badanem. Wiedząc bowiem wiele zobojętnia jeden, 100 lub 1000 cent. sześc., łatwo obliczyć ilość jaka została zobojętnioną w dochodzeniu. Zamiast tego narzędzia teraz używa się powszechnie buretka Mohr’a. T. C.
Alkaloidy, (ob. Alkalija roślinne).
Alkanna (z arabskiego al ehenneh), tak nazywają korzenie miodunki farbierskiej (Anchusa tinctoria), zawierające w sobie farbnik czerwony piękny, lecz nie bardzo trwały, łatwo rozpuszczający się w olejach i w ogólności ciałach tłustych, i dla tego często używany do zabarwienia pachnideł, pomad, mydeł toaletowych i t. p. Alkanna albo alhenna nazywa się także farbnik otrzymywany z liści Lawsonii (Lavsonia alba), używany przez kobiety na wschodzie do farbowania paznokci na czerwono.
Alkantara, starożytne i warowne miasto Estramadury hiszpańskiej, nad Tagiem, przez który prowadzi wspaniały most z łukiem tryjumfalnym na cześć Trajana. Liczy około 3,000 mieszkańców. — Zakon Alkantary, jeden z trzech starożytnych rycersko-duchownych zakonów Hiszpanii, założony został 1156 r. przez braci don Suero i don Gomez Fernando Barrientos. Papież Celestyn III nadal mu r. 1197 znakomite przywileje i upoważnił go do obrony wiary Chrystusowej przeciw Maurom. Za bohaterską walkę przeciw tym ostatnim, Alfons IX obdarzył zakon r. 1218 wydartą Maurom Alkantara, która odtąd została jego stolicą. Urósłszy w potęgę i bogactwa, szczególniej pod rządami Wielkiego Mistrza don Juana de Zuniga, zakon połączony został r. 1492 przez papieża Alexandra VI z koroną hiszpańską. Rycerze jego, podlegający regule ś. Benedykta, od r. 1540 wolni są od ślubu czystości, i stają przedewszystkiém w obronie Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Panny. Godłem ich jest złoty krzyż lilijowy, na zielonej wstążce w koło szyi, oraz krzyż haftowany jedwabiem na szacie i białym płaszczu.
Alkarazas, cedzeniec. W Egipcie, w Indyjach, następnie w Hiszpanii a nawet we Francyi południowej, wyrabiają z gliny nieco piasczystej i wapiennej, lecz ogniotrwałej i urobliwej, naczynia czyli dzbanki do wody, kształtu flasz, czyli bocianek, które po wypaleniu są drobno dziurkowate, i dla tego się pocą. Tym sposobem w czasie upałów woda w dzbanku cedzeńcowym zapoconym trzymana, chłód swój zdrojowy zachowuje dosyć długo; rzecz ważna pod skwarnem niebem. W Hiszpanii nazywają je Alkarazas, z arabskiego, gdyż Arabowie użycie tych naczyń wprowadzili; Francuzi zowią także naczynia wyrobione z glinki, z domieszaniem nieco wapna i naśladujące hiszpańskie cedzeńce hydrocérames. H. Ł.
Alkarsin. Płyn z pozoru do wody podobny, c. g. 1,642, wrze w + 150° C. Krystalizuje w — 20° C. Ma smak arszeniku i zapach tegoż ciała, bardzo przykry; * w wodzie nierozpuszcza się, rozpuszczalny zaś we wszystkich stosunkach w eterze i alkoholu. W przystępie powietrza wydaje obfity dym, przyczem temperatura jego tak dalece się podnosi, że wkrótce zapala się płomieniem, rozkładając się na kwas arszenowy, wodę i kwas węglany. Był on już oddawna znany pod nazwiskiem płynu dymiącego Cadet’a, lecz dopiero Dumas i Bunsen poznali jego skład i własności chemiczne. Przy otrzymywaniu tego ciała, jako bardzo zapalnego, należy zachować wielką ostrożność, a szczególniej baczyć aby nie było przystępu powietrza. Otrzymuje się przez destyllacyję mieszaniny octanu potażu i kwasu arszenowego; w odbieralniku otrzymuje się dwa płyny, z których, na dole zebrany, jest powiększej części alkarsinem, nad nim zaś znajduje się kwas
