czynność apokryzyjaryjusza objął kanclerz. — U cesarzy bizantyjskich Apokryzyjaryjusz pełnił urząd wielkiego pieczętarza (pieczęć: apokryzeis).
Apolda, miasto fabryczne w w. księztwie Sasko-Wejmarskiém, ma około 5,000 mieszk., szczególnie celuje tkactwem pończoch, które zatrudnia do tysiąca robotników. Niedaleko tego miasta znajdują się źródła mineralne, niegdyś bardzo zwiedzane.
Apollinaryjusz biskup leodyjski, ob. Apollinaryści.
Apollinaryści, sekta, trwająca od IV do V wieku, która błądziła w zdaniu o osobie Jezusa Chrystusa. Twierdzili oni, że Logos, Słowo, zajęło w Chrystusie miejsce tego, co w innych ludziach jest duchem (pneuma), część najwznioślejszą duszy, że zatem wziął on z człowieczeństwa tylko ciało i duszę zwierzęcą. Ta sekta nosiła imię od założyciela swojego Apollinaryjusza Młodszego, który podobnie jak ojciec jego, był kapłanem w Laodycei, w Syryi, potem lektorem, a od r. 362 biskupem tego miasta. Apollinaryjusz Młodszy, wyższych zdolności od swego ojca, zajmował się krasomóstwem, poezyją i filozofiją, zostawał w stosunkach z uczonemi poganami, Libanijuszem retorem, Epifanijuszem sofistą, uczynił przysługę młodzieży chrześcijańskiej wykładając przedmioty biblijne podług wzoru klassyków greckich, wówczas gdy Julijan apostata zabronił chrześcijanom uczyć się literatury klassycznej. Wprost nawet wystąpił przeciw Julijanowi w dziele: „O prawdzie“ w innych zaś pismach uderzał na Manichejczyków Porfiryjusza, Marcela, a zwłaszcza na Aryjanów, i z tego powodu zyskał przyjaźń ś. Atanazego. Wojna atoli przeciw aryjanizmowi uniosła go zbyt daleko, i stała się snadź początkiem jego błędów. Utrzymywał on potem, że w Jezusie Chrystusie było dwóch synów: jeden syn Boży, drugi syn Maryi; że jego ciało było spół-istne, i spół-wieczne z jego naturą boską i t. d. Zwolennicy Apollinarego do jego błędów przydali wiele jeszcze innych. Sobory: alexandryjski r. 362, rzymski, za Damazego papieża r. 375, i drugi powszechny konstantynopolitański r. 381, potępiły zdania Apollinarystów. Sam Apollinary opuściwszy Kościół prawowierny dopiero r. 375, umarł odłączony od niego, w bardzo późnym wieku, miedzy rokiem 380 a 390. L. R.
Apollińskie igrzyska (ludi Apollinares), obchodzone corocznie na cześć Apollina w Rzymie, pod przewództwem Pretora miejskiego; składały się z przedstawień scenicznych, muzycznych i dramatycznych, oraz z walki ludzi i zwierząt, w czasie których widzowie nosili na głowach wieńce laurowe.
Apollo (po grecku: Apollon, Phoibos, Helios), główny bożek Greków, idealny niejako przedstawiciel tego narodu, odbijający w sobie w pełni życie jego publiczne i wiarę, którego rozszerzona po całym kraju cześć dobroczynnie wpływała na rozwój umysłowy i fizyczny ludu. Ze czcią połączone uroczystości, niosły z sobą pokój, bezpieczeństwo dróg i miejsc, prowadziły do szlachetnego współubiegania się o palmę w sztuce i nauce, obok dzielności i zręczności fizycznej, jak niemniej do expijacyi złych czynów; przewodniczyła im bowiem idea promieniejącego i karcącego zdrożności bóstwa, którego wyrocznia rozstrzygać ma wszelkie kwestyje publiczne i prywatne. Apollo był synem Jowisza i Latony i bliźnim bratem Diany; bliższych szczegółów o jego urodzeniu nie podaje ni Homer ni Hezyod. Późniejsi dopiero opowiadają, że Junona zazdrością powodowana, ścigała brzemienną Latonę, przekleństwem obrzucając kraje, któreby ją przyjęły; nie ciężyło ono zatéin na Delos, gdyż tę wyspę przed urodzeniem bożka pokrywało morze, z którego się dopiero wynurzyła by przyjąć Latonę, a ta siódmego dnia w miesiącu będącym od owego czasu świętym, wydała Apollina na świat. U Homera widzimy go: 1) łucznikiem karcącym i zemstę wywierają-
