Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.1 116.jpeg

106

Akwizgran.

tumu. „Karol, powiada Eginard, zbudował w A. piękny tum i bogato go ozdobił. Kolumny marmurowe sprowadził z Rzymu i z Rawenny, bo ich nie mógł dostać zkądinąd“ (C. 26). Leon III, Papież, miał konsekrować ten kościół r. 804; ale Eginhard, który opisuje pobyt Leona w A. zaraz po Bożem Narodzeniu 804 r., nie mówi nic o tém poświęceniu (Pertz, I, 192). Tum Karola nie ma kształtu bazyliki: zbudowany jest w stylu byzantyjskim i zbliża się formą do kościoła św. Witalisa w Rawennie. Tu odbywały się później świetne koronacje cesarskie. Architekci byli sprowadzani z Włoch i Galji (Pertz, II, 741). Z budowy Karola, pozostała tylko cześć środkowa. Na krótko przed śmiercią Karola piorun uderzył w kościół i strącił ze szczytu globus cesarski. Kolumnada, która łączyła tum z pałacem, zwaliła się; miedziane litery napisu Carolus princeps, obiegającego wewnątrz cały kościół, pomiędzy niższemi i wyższemi łukami, zniknęły w ostatnim wyrazie. Wypadek ten uważano jako przepowiednię bliskiego upadku wielkiego cesarstwa (Eginh., Vita Caroli M., c. 32). Akw. wielkością swoją w owym czasie dorównywał Byzancjum i Rzymowi. Odkąd Karol został cesarzem, Akwizgran w murach swoich widział szereg synodów, które miały na celu zaprowadzenie państwa chrześcjańskiego. Rozpoczęły się r. 801 i trwały do końca r. 802. Inne synody, r. 809 i 811, wydały wiele ważnych dekretów. Synod z Września 813 r., zwołany z przyczyny koronacji Ludwika, jest ostatnim dowodem usiłowań Karola, w przeprowadzeniu jego obszernych planów. R. 816 Ludwik Pobożny zgromadził biskupów, opatów i znakomitych mężów na synod do Akwizgranu. Instytucje Chrodeganga (ob.) podniósł do znaczenia prawa państwowego i przejrzał ustawy zakonnic, a r. 817 i zakonników. Św. Benedyktowi z Anianu i drugiemu opatawi poruczono odbyć jeneralne wizyty klasztorów i przekonać się, czy przestrzegane są te nowo przejrzane reguły. Inne synody, zwoływane do A. pod Ludwikiem Pobożnym, są mniejszej wagi. Za czasów Lotarjusza II, biskupi Lotaryngji po wiele razy zbierali się do A., pod prezydencją metropolitów: Gunthara i Theotgunda. Dekreta tych synodów, z bardzo małym wyjątkiem, odnosiły się do spraw państwowych. Ciało Karola złożono w katerze; łuk złocony wznosi się ponad grobem, z jego portretem i z następującym napisem: W tym grobie spoczywają szczątki Karola, wielkiego i katolickiego cesarza, Augusta, który powiększył państwo Franków i szczęśliwie niém rządził przez 47 lat. Um. w 70 r. życia (Vita Caroli M., c. 31). R. 881 Normandowie spalili A., katedrę zamienili na stajnię i tak zniszczyli grób, że z trudnością zdołano odnaleść jego miejsce. R. 1000 Otton III kazał rozpatrzyć miejscowość i odnaleziony grób otworzyć. Znaleziono w nim cesarza siedzącego, jak za życia, na tronie, z koroną złotą na głowie, z berłem w ręku, na rękach miał rękawiczki, przez które wychodziły wyrosłe paznogcie. Otton rozkazał, ażeby ubrano ubrano ciało w nowe suknie: żadna część ciała nie podległa była jeszcze zepsuciu, oprócz końca nosa, który Otton kazał złotem zastąpić. Na pamiątkę wziął sobie jeden ząb i grób napowrót kazał zamknąć (Pertz, VII, 106). D. 27 grudnia 1165 r. znowu go otworzono i Fryderyk Rudobrody kazał wystawić kości Karola, podczas odbywanego tam świetnego sejmu. Począwszy od połowy X w., a najprzód w pismach Benedykta, z klasztoru św. Andrzeja na górze Soracte (Pertz, III, 709), spotykamy się z legendą, wedle której Karol miał przedsięwziąść krucjatę i z której miał przywieść bogate relikwje z Konstantynopola na wschodzie. Przy końcu XII w. podanie to