Christianissimi Caesaris Augusti, Ermoldi Nigelli elegiaci carminit lib. I—IV. Poematu tego pod względem formy wartość prawie żadna; co do treści mała. Całość pierwszy raz dał poznać Muratori (Scriptores rer. ital. v. II p. II), na ostatku Pertz (Monum. Germ. II 467), który też dodał 2 poprzednio nieznane tegoż rodzaju, co poprzedni, wiersze Ermolda: In laudem Pipini elegia I—II. Migne (Patrol. lat. t. 105) powtórzył wydanie Pertz’a. Na niemiecki język przełożył te wiersze Pfund w Gesclichtschreiber d. dent. Vorzeit. (rok IX t. III Berlin 1856). X. W. K.
Ernesti Jan August, teolog protestancki i sławny filolog, ur. w Tennstädt, w Turyngji, 4 Sierp.1707 r. Był rektorem szkoły lipskiej (Thomaschule) od 1731, a 1759 został profosorem teologji w tamtejszym uniwersytecie. Tutaj nadał on nowy gramatyczno-historyczny kierunek egzegezie protestanckiej, dotąd przeważnie dogmatycznej i allegorycznej. Wychodził wszakże E. z fałszywej zasady, że Pismo św. należy tłumaczyć przedewszystkiém czysto filologicznie, jakby wszelkie inne dzieło świeckie. Zasada ta była pierwszym krokiem do późniejszej zupełnej emancypacji egzegezy z pod wpływu dogmatu i Kościoła. E. nie myślał o takim rezultacie swojej zasady, trzymał się jeszcze osobiście nauki ortodoksyjno-luterańskiej, torował wszakże mimowolnie drogę przyszłym egzegetom racjonalistowskim. E. um. 11 Wrz. 1781 r. Oprócz wielu filologicznych pism i wydać rzymskich i greckich klasyków, zostawił on dzieła: Institutio interpretis N. Testamenti Lips. 1761, wydane
na nowo przez Ammon’a 1809; Imitia doctrinae solidioris; Podręcznik filozofji podług zasad Wolfa; Neue theol. Bibliothek, 10 t. Leipz. 1760—69; Neueste theol. Bibliothek, 4 t. 1773—79, oba dzieła zawierają recenzję pism teologicznych i stanowią dalszy ciąg Bibljoteki Krafta. Mniejsze jego prace zebrane w Opuscula theologica, Lip. 1773. Cf. Elogium J. A. Ernesti, Lips. 1781 (po niemiecku Küttner, ib. 1782). C. L. Bauer, De formulae et disciplinae Ernestianae indole et conditione vera, 1782 (po niem. przetłum. Strodtmann 1785) i (Teller’a), Verdienste E’s um die Theologie u. Religion, 1783. N.
Erpenius (van Erpen) Tomasz, ur. 1584 w Gorkum, w Hollandji,
był profesorem w Lejdzie i um. 1624. Napisał: Grammatica arabica, Leyd. 1613, przerobiona przez Michaelisa, Gött. 1781; Rudimenta linguae arab., ib. 1620; wydał El-Mazina, Historia saracenica, Lips. 1625, i Psałterz syryjski, od dawna nader rzadki. Ostatnie to dzieło przedrukował Dathe, lecz dodał samogłoski, a wyrzucił signa diacritica (Michaelis, Oriental. Bibl. IV, 47).
Eschatologja, nauka o rzeczach ostatecznych świata i człowieka. Ostatecznemi temi rzeczami (τὰ ἒσχατα) są: śmierć, zmartwychwstanie, sąd, czyściec, piekło i niebo, o których ob. te artt. Ob. I. H. Oswald, Eschatologie, dargestellt nach d. Lehre d. kathol. Kirche, Paderborn 1868 in-8 s. VI 383; 2e wyd. tamże 1869 s. IV 386; Leo Keel, Die jenseitige Welt. Eine Schrift über Fegfeuer, Hölle u. Himmel der diesseitigen Welt zur Beberzigung, Einsiedeln 1868—69 3 v. in-8 s. 238, 284, 403.
Escobar. 1. Bartłomiej de, ur. w Sewilli, do jezuitów wstąpił r. 1580; gorliwy misjonarz, apostołował między Indjanami i Hiszpanam i w Ameryce; † 3 Kwiet. 1624 w Limie, mając lat 63. Wydał: Concionum tomus quadragesimalis (Lugduni 1617); Conciones de festis Dni
