max. Patrum, Lugduni 1677, t. V p. 1227, i w Rocznikach Baronjusza ad an. 356 n. 92, 95. 2) Epistola ad Gregorium episcopum spanensem (eliberitanum), napisana z Tebaidy 360 r. na wygnaniu, znajduje się w Opera s. Hilarii pictaviensis, Parisis 1693, fragm. XI p. 1356. Przełożył także z greckiego na język łaciński Kommentarz Euzebjusza cezarejskiego na Psalmy, licet haeretica praetermittens, optima quaeque transtulit, jak mówi ś. Hieronim (De script, eccl. c. 96), lecz przekład ten zaginął. Pokazują w skarbcu katedry wercelleńskiej rękopism Ewangelji, napisany, jak mówią, własną ręką E., drukiem ogłoszony przez Joan. Andr. Iricus w Medjolanie 1747 in-4, pod tyt. Sacrosanctus Evangeliorum codex S. Eusebii, magni episcopi et martyris, nomine exaratus; J. Blanchinus pomieścił go także w swém dziele: Evangeliarum quadruplex latinae versionis antiquae seu veteris italicae, Romae 1 749. Niektórzy wątpią o autentyczności tego rękopisu. Ob., oprócz dawnych historyków kościelnych, Roczniki Baronjusza ad an. 355—371; Ughelli, Italia sacra. t. IV (p 747—761); Bolland. Acta SS. August, t. I; Migne, Patrol, lat. t. XII, gdzie są i dzieła E’a. (Seback). J.
Euzojusz (Euzoius). 1. Antjocheński, arjanin. Aleksander patrjarcha złożył go z djakonatu, jako zwolennika arjuszowego. R. 361 wybrali go arjanie patrjarchą antjocheńskim, po wygnaniu Melecjusza. Za cesarza Walensa wyświęcił on niejakiego Lucjusza na biskupa aleksandryjskiego, po śmierci św. Atanazego. E. um. w Antjochji niedługo przed śmiercią Walensa. — 2. Cezarejski, arjanin. W Cezarei palestyńskiej był współuczniem Grzegorza nazjanzeńskiego. Gdy r. 365 umarł Akacjusz cezarejski, Cyryll jerozolimski postanowił metropolitą Filumena, a po nim swego siostrzeńca Gelazjusza, męża znakomitego, gdy tymczasem na tę samą katedrę Eutychjusz, arjański bp z Eleutheropolis, wprowadził starego księdza Cyrylla. Gdy r. 376, za Walensa, Cyryl jeroz. musiał swoją stolicę opuścić, arjanie wypędzili i Gelazjusza i wybrali na metropolitę Euzojusza. Uczony ten człowiek zebrał i uporządkował na nowo bibljotekę, założoną kiedyś przez Pamfila cezarejskiego, lecz później rozproszoną. Gdy Teodozjusz został cesarzem, Euzojusz musiał, jako arjanin, opuścić swoją stolicę (ok. 380). Pozostawił „wiele i różnych traktatów“ (S. Hieron. Cat. 113), o których jednak nic więcej nie wiemy.
Ewa (hebr. hawah, życie, 70 Ευα), małżonka Adama (ob.). Kiedy Adam przywiedzionym do siebie stworzeniom nadał imiona, lecz między niemi nie znalazł odpowiedniej swojej naturze istoty, Pan Bóg zesłał na niego twardy sen, wyjął mu żebro, utworzył z niego kobietę i przywiódł ją Adamowi. Ujrzawszy ją, Adam rzekł: „Oto kość z kości mojej, oto ciało z ciała mego“, i nazwał ją iszszaη (Vulg. virago, Wujek, mężyna), ponieważ z męża (hebr. isz) wzięła początek (Gen. 2. 21—23. I Kor. 11, 8. 9). W tym pierwiastkowym stosunku zawiεra się nierozdzielność małżeństwa, które Chrystus przywrócił do pierwotnej czystości i wyniósł do godności sakramentu. Ewa, uwiedziona zwodniczemi słowy czarta, przemawiającego do niej przez węża, zerwała zakazany owoc, jadła i męża do przekroczenia zakazu Bożego skłoniła. Pan Bóg przeto zapowiedział jej, że w boleściach rodzić i pod panowaniem męża zostawać będzie; wprzód jednakże, w słowach wyrzeczonych do węża, wskazał na niewiastę, która będzie początkiem zbawienia, bo od niej pochodzić będzie Ten, który zetrze głowę węża. Racjonaliści nietylko opowiadanie to mają
