Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 224.jpeg

213

Ezdrasz i Nehemjasz

przeto nosiły nazwę księgi Ezdraszowej, albo, jak to dziś jeszcze w kanonie łacińskim ma miejsce, I Ezdrasza i II Ezdrasza; właściwiej zaś pierwszą, należałoby nazywać Ezdraszową, drugą — Nehemjaszową. Grecy, Syryjczycy i niektóre inne narody wschodnie mają w kanonie biblijnym apokryficzną księgę (III Ezdraszową), przypisywaną Ezdraszowi, i ta u nich nosi tytuł I Ezdraszowej; nasze zaś kanoniczne nazywają II Ezdr. (u nas I Ezdr.) i Nehemiae (u nas II Ezdr.), albo, jak to mają niektóre łacińskie rękopismy: 2 apokryficzne nazywają się I i II Ezdr., a kanoniczne III i IV Ezdr. (Scholz, Einleit. I 183). W przekładzie etjopskim IV Esdr. ma 1-e miejsce, III Esdr. drugie, a po nich dopiero idą kanoniczne: Ezdrasza i Nehemjasza. Z powodu, że I i II Esdr. stanowiły kiedyś jednę księgę, w dawniejszych spisach ksiąg biblijnych II Esd. nie bywa wymienianą (cf. Kanon). Jest też ona, jak widzieliśmy, tylko kontynuacją księgi I Ezdrasza. Niektórzy nawet dawniejsi autorowie kościelni (autor Synopsis S. Scripturae, S. Chryzostom, Beda), autorstwo jej przypisywali Ezdraszowi. Tytuł Esdrae i Nehemiae nie znaczy tu tylko, że o Ezdr. i Neh. mowa (jak to ma miejsce w Ruth, Job i in.), lecz że Ezdrasz i Nehemjasz są autorami, jak to widać z samego tekstu, gdzie oba ci mężowie mówią o sobie w osobie pierwszej. Obie księgi składają się już z dokumentów dawniejszych, już też z własnego opowiadania autorów. 1 tak w I Esdr. 4, 8—6, 15. i 7, 12—26 są po chaldajsku, bo w tym języku autor te części znalazł i powiązał je z sobą; reszta jest po hebrajsku. We wskazanych miejscach chaldajskich są listy samarytanów i urzędników do króla, lub listy królewskie. II Ezd. jest cała po hebrajsku; a lubo Nehemjasz powołuje się niekiedy na dokumenty, jednakże nie przywodzi ich w oryginale, jak to czynił Ezdrasz, lecz albo je streszcza po hebrajsku (6, 6—7), albo zupełnie opuszcza (2, 7—9. 20). I Esd. da się podzielić na 2 części: 1-a (roz. I—VI) ma opowiadanie fragmentarne, umiejętnie powiązane o czasach Zorobabela (r. 536 i n.); w drugiej (r. VII—X) opisana jest działalność samego autora od r. 458 v. 457. W II Esd. widać trzy części (ob. niżej § 10). Hebrajski język w obu księgach dalekim jest od Mojżeszowego, czystszym jednak od Ezechjelowego; ma mniej nieforemności gramatycznych i chaldaizmów niż w Ezechielu. Chaldaizmy zaś są czystsze niż w Parafrazie Onkelosa, mają sobie właściwe archaizmy, co nie pozwala odnosić naszych ksiąg do czasów machabejskich (w. II); odnieść je raczej należy do tego samego czasu, kiedy pisane były Paralipomena, jeżeli nie pochodzą od tegoż autora (Scholz, Einleit. II 462); zwłaszcza też I Esd. pod względem przedmiotu traktowanego i formy jest nader zbliżoną do Paralipomena (ib. II § 97 s. 395; cf. s. 468. Cf. Schirmer, Observatt. crit.). O wdziękach stylu Ezdr. i Neh. ob. Glaire, Introd. wy. 2-e t. III s. 243. 252. — § 7. Dla ustanowienia chronologji ksiąg Ezdr. obaczmy, kto jest Artaxerxes, wspominany nieraz przez Ezdrasza i Nehemjasza? Nie należy brać go za jedno z owym Artaxerxesem (ob.), do którego pisali samarytanie, aby wyjednać zakaz budowania świątyni (I E. 2, 11). Skoro bowiem Darjusz, syn Hystaspesa (cf. wyżej § 4), zakaz takowy usunął, i skoro poprzednikiem owego Artaxerxesa był Kambyzes (ob. Asswer. Cf. I Esd. 2,6); więc Artaxerxes, o którym mowa tylko w I Esd, 2, 11 (a nigdzie więcej) jest pseudo-Smerdysem (r. 522). Innym jest Artaxerxes, często wspominany w następnych rozdziałach I Esd. i w II Esd. Tego