Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/142

anatolijską, do której należą. Aksionik z Antjochji i Barderanes z Edesy. Z Ptolomeuszem łączą się dwaj inni walentynjanie: Kolorbasus i jego uczeń Marek Czarnoksiężnik, od którego pochodzi sekta markozjanów, pielęgnująca symbolikę liter i liczb. Przedstawicielem antynonizmu gnostyków był Karpokrates z Aleksandrji, ojciec komunizmu, który głosił, że cnota powinna być wolna, wszelkie prawo zniesione, a wszystko, co wydaje ziemia i co służy do użytku ludzkiego, powinno być wspólne. Syn Karpokratesa, Epifanes, szerzył jego naukę na wyspie Kefalonji i wprowadził tam wspólność kobiet. Cechy wspólne z karpokracjanami posiada sekta antytaktyków i prodikjanów, czyli adamitów, którzy również uznawali wspólność kobiet.
 Nauka „gnostyków katolicyzujących“, których przedstawicielem jest Marcjon (ok. r. 170), zbliża się do pozytywnej treści chrześcijaństwa bardziej niż wszystkie wymienione wyżej sekty gnoistyckie. Uważał on chrześcijaństwo za religję absolutnie nową, pozostającą w zupełnem przeciwieństwie do wszystkich religij przedchrześcijańskich, dlatego odrzucał Stary Testament. Jako wyznawca dualizmu i przeciwieństwa między duchem i materją, odrzucał dogmat o zmartwychwstaniu i wiele innych dogmatów, a Mękę Pańską uważał za pozór. Sekta marcjonistów była zorganizowana na sposób kościelny, miała swe gminy z biskupami i kapłanami i utrzymała się aż do VI wieku. Miała swoich wyznawców we Włoszech, w Egipcie, Palestynie, w Azji Mniejszej i na Cyprze. Pokrewną nauce Marcjona jest nauka Hermogenesa, wykształconego w szkole platońskiej malarza, który uczył w II wieku w Kartaginie. Odrzucał on emanacje gnostyckie, a istnienie dusz ludzkich wyprowadzał z materji odwiecznej, którą uważał za pierwiastek równorzędny z Bogiem. Był racjonalistą i dialetykiem i nie zdołał wytworzyć stronnictwa ani sekty.

 Gnozymachowie, po grecku gnosimachoi (nieprzyjaciele wiedzy), sekta w VII wieku. Potępiali wszelkie naukowe badania w rzeczach wiary, wszelkie dociekania prawdy i rozmyślania religijne i twierdzili, że wystarcza pełnić dobre uczynki.

 Gobat Samuel, anglikański misjonarz Wschodu. Urodzony w r. 1799 w Crćmines w Szwajcarji, odbył w r. 1826 w usługach Londyńskiego Towarzystwa Misyjnego pierwszą podróż misyjną do Egiptu i Abisynji, gdzie przebył 6 lat, poczem powrócił do Europy. W r. 1836 udał się na Maltę i brał tam udział w tłumaczeniu biblji na język arabski. Gdy w r. 1841 utworzono z inicjatywy króla pruskiego Fryderyka Wilhelma IV protestanckie biskupstwo w Jerozolimie, został Gobat ustanowiony przez Prusy biskupem Jerozolimy. Znienawidzony przez Mahometan, Greków i Żydów w Jerozolimie, których starał się nawracać, zmarł tamże w r. 1879.

 Godła. Godłem czyli odznaką zewnętrzną pierwszych chrześcijan (tesserae sacrae) był monogram Chrystusa, rzeźbiony na pierścieniach lub na kryształach i innych kamieniach, noszonych na piersiach. Godłem takiem bywały także małe rybki z bronzu lub kryształu, noszone na piersiach.

 Godności kościelne, ob. Prałaci.

 Godzinki, nabożeństwo do Matki Boskiej, podzielone jak brewjarz na 7 części, czyli godzin, t. j. jutrznię, prymę, tercję, sekstę, nonę, nieszpory i kompletę i stąd zwane godzinkami, w odróżnieniu od godzin kanonicznych, czyli brewjarza. Powstały prawdopodobnie w XIV lub XV wieku w czasie sporu skotystów z tomistami o dogmat Niepokalanego Poczęcia, który jest przewodnią myślą tego nabożeństwa. Polski przekład godzinek przypisują ks. Wujkowi, tłumaczowi Pisma św. Wprowadzone w XVI wieku do Polski, były godzinki najbardziej popularnem nabożeństwem polskiem. Śpiewano je w domach i kościołach, w obozach, w czasie pochodów i pielgrzymek, a Zygmunt III codziennie je odmawiał.

 Gog i Magog, nazwy książąt ludów scytyjskich, których najazd na ziemię Izraela i pogrom przepowiadał Ezechjel (rozdz. 38 i 39), określając ich jako barbarzyńców z północy i przedstawicieli pogaństwa. Apokalipsa św. Jana (rozdz. 20, w. 7) wspomina o nich, jako o wrogach Króle-