Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/144

dnia. Przedstawień tych zakazał papież Paweł III w r. 1549. Obecnie istnieje to bractwo przy kościele św. Łucji del Gonfalone w Rzymie i zajmuje się pielęgnowaniem chorych i grzebaniem ubogich zmarłych.

 Gorgona, w mitologji greckiej nazwa potwornej istoty niewieściej z głowę, pokrytą rojowiskiem węży, której sam widok zabijał. Hezjod wymienia trzy Gorgony: Steno, Euryale i Meduzę, córki Fokisa i Ketony. Z pomiędzy nich tylko Meduza była śmiertelną. Perseusz odciął jej głowę, która miała własność zamieniania w kamień każdego, kto na nią spojrzał. Istnieją różne tłumaczenia tego mitu: wedle jednych oznacza on zgubne skutki wpatrywania się w tarczę księżyca, inni uważają Gorgonę za uosobienie burzy.

 Görres Jan Józef, publicysta i działacz katolicki w Niemczech (1776 — 1848). Był profesorem fizyki w Koblencji, od r. 1806 profesorem historji i literatury w Heidelbergu, a od r. 1827 profesorem historji na uniwersytecie w Monachjum. Występował przeciw biurokracji pruskiej i przeciw protestantyzmowi i zwalczał biurokratyczny mechanizm władz pruskich w traktowaniu zagadnień kościelno-politycznych. Za to groziło mu w r. 1820 uwięzienie, przed którem schronił się do Francji. Przebywał w Strassburgu a następnie w Szwajcarji. W r. 1845 został mianowany członkiem Akademji monachijskiej. Był jednym z najgłośniejszych publicystów niemieckich i stojąc na gruncie katolickim, przyczynił się do osłabienia wpływów racjonalizmu w Niemczech.
 W stuletnią rocznicę jego urodzin (1876) założono w Bonn stowarzyszenie katolickie jego imienia (Görres-Gesellschaft), mające na celu pielęgnowanie nauk i umiejętności pośród katolików niemieckich. Towarzystwo to wspomaga uczonych i wydawnictwa katolickie i utrzymuje od r. 1889 w Rzymie własny instytut umiejętności historycznych.

 Gorzkie żale, w Polsce nabożeństwo wielkopostne, złożone z kilku pieśni i rozmyślań o Męce Pańskiej. Początek tego nabożeństwa sięga prawdopodobnie wieków średnich, kiedy w czasie wielkopostnym odprawiano w kościołach widowiska pasyjne (ob. Misterja), przyczem śpiewano hymny łacińskie. Pierwsze wydanie nabożeństwa pasyjnego wyłącznie w języku polskim nastąpiło w r. 1707 pod tytułem „Snopek Mirry“, poczem to nabożeństwo ustaliło się i rozszerzyło w Polsce w formie obecnie używanej.

 Gossner Jan Ewangelista (1773 — 1846), mistyk niemiecki, pierwotnie ksiądz katolicki, następnie pastor ewangelicki w Berlinie. W r. 1820 powołany przez cara Aleksandra I do Petersburga jako kaznodzieja kościoła Maltańskiego, zyskał wielu zwolenników pośród prawosławnych. Jego tajemniczy mistycyzm dał powód duchowieństwu prawosławnemu do oskarżenia go o należenie do tajnych związków, poczem został wydalony z Rosji. Powróciwszy do Niemiec, przeszedł w r. 1826 na protestantyzm i został pastorem przy kościele Betleemskim w Berlinie. Powziąwszy myśl odłączenia się od konsystorza luterskiego, jako złożonego „z racjonalistów, wolnomularzy i iluminatów“ i założenia osobnej gminy wyznaniowej na wzór Hernhutów, złożył w r. 1846 urząd pastora i oddał się pracy misyjnej, którą trudnił się aż do śmierci, walcząc z racjonalizmem i indyferentyzmem protestantów niemieckich.

 Gotszalk (Gottschalk, Gottescalcus), teolog niemiecki w IX wieku, uznany za heretyka, poprzednik Kalwina w głoszeniu nauki o predestynacji, był mnichem benedyktyńskim w Fuldzie a następnie w Orbais. Z pism św. Augustyna wysnuł błędną naukę o „podwójnej predestynacji“ (gemina praedestinatio), wedle której Bóg przeznaczył niektórych ludzi na potępienie i ci muszą grzeszyć, a niektórych na zbawienie. Dobre uczynki tych ostatnich nie są zatem wynikiem ich dobrej woli i nie stanowią żadnej zasługi, gdyż wola ludzka po grzechu pierworodnym może tylko grzeszyć. Tę naukę Gotszalka potępiły synody w Moguncji (848) i w Quiercy (853), a Gotszalkowi kazano podpisać odwołanie i złożyć wyznanie wiary. Nie chcąc tego uczynić, domagał się t. zw. próby ognia, na co nie zezwolono, lecz spalono jego pisma, a jego skazano na chłostę według reguły św. Benedykta,