Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/162

uroczystości żałobne a w czasie wiosennym radosne. Takiemi były święta Adonisa u Asyryjczyków, Osirisa u Egipcjan, święta dionizyjskie u Greków i święta Bachusa u Rzymian. U Persów, Germanów i Meksykańczyków kult słońca łączył się z kultem ognia. W mitologji greckiej i germańskiej znane są wyobrażenia rumaków i wozów słonecznych oraz tarczy, symbolizującej słońce.

 Hello Ernest (1828 — 1885), myśliciel i pisarz francuski, zwalczający ateizm, głoszony przez Renana. Pisma jego, w których mistycyzm i głębia myśli łączą się częstokroć z tonem satyrycznym a szczególnie jego książki p. t. „L’homme“ i „Du Néant à Dieu“, znalazły wielu zwolenników i w Polsce.

 Helvetius Claude Adrien (1715 — 1771), filozof francuski, z zawodu poborca podatkowy. Należał do t. zw. encyklopedystów (ob.). W kwestjach religijnych był wyznawcą angielskiego deizmu i zwalczał Kościół katolicki. We Francji nie miał powodzenia, natomiast cieszył się poparciem króla pruskiego Fryderyka II, który używał go do misyj dyplomatycznych.

 Helwecka formuła zgody (Consensus Helveticus), 26 artykułów wiary wedle wyznania reformowanego, opracowanych w r. 1675 przez Heideggera i Turretina, teologów protestanckich w Zurichu i w Genewie, którzy wystąpili przeciwko uchwałom synodu w Dordrechcie. Wprowadzona w r. 1675 i 1676 w niektórych kantonach szwajcarskich, wywołała opozycję innych związków reformowanych szwajcarskich oraz Prus i Anglji. Z początkiem XVIII wieku straciła znaczenie protestanckiej księgi symbolicznej.

 Helweckie wyznanie wiary. W łonie protestantyzmu szwajcarskiego powstały dwa wyznania wiary, czyli t. zw. symbole, zwane także konfesjami szwajcarskiemi. Pierwszą ułożyli w Bazylei w r. 1536 Bullinger, Leon Juda, Megander, Myconlus, Grynäus, Bucer i Capito. Składa się z 28 artykułów wiary i zajmuje co do nauki o Wieczerzy Pańskiej stanowisko pośrednie między Lutrem a Zwinglim.
 Drugą konfesję helwecką napisał w r. 1564 w Zürichu teolog tamtejszy Bullinger na polecenie kurfirsta Palatynatu Fryderyka III, który się obawiał, że na sejmie w Augsburgu, zwołanym na r. 1566, będzie atakowany jako heretyk tak ze strony protestantów jak i katolików. Konfesja Bullingera, sankcjonowana przez kurfirsta, została przyjęta przez kościoły reformowane: w Szwajcarji i w Szkocji w r. 1566, we Francji w roku 1571, w Polsce w r. 1571 i 1578 oraz na Węgrzech w r. 1567. W nauce o sakramentach opiera się na nauce Kalwina, odstępując jednak znacznie od jego surowej doktryny o predestynacji (ob. Protestantyzm).

 Hematyci (z greckiego = krwawi), tajemnicza sekta w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, prawdopodobnie odłam sekty montanistów, mieli w czasie świąt Paschy używać krwi dziecięcej. Inni wywodzą nazwę tej sekty stąd, że używali mięsa zwierząt duszonych, nie zarzynanych.

 Hemerobaptyści (= „codziennie się myjący“), sekta żydowska, której nazwa pochodzi od ciągłego rytualnego obmywania ciała, będącego właściwością Faryzeuszów i Esseńczyków.

 Henoteizm lub katenoteizm, nazwa użyta w nauce religioznawstwa przez historyka religij Fryderyka Maks-Müllera (1869). Ma oznaczać formę religji, pośrednią między politeizmem czyli wielobóstwem a monoteizmem (jedynobóstwem), która istnieje wtedy, gdy jakieś bóstwo nie posiada jeszcze ściśle określonych cech, jako np. bóstwo nieba, ziemi, słońca i t. p., lecz jest najwyższem bóstwem dla swoich czcicieli, którzy nie zaprzeczają zresztą istnienia innych bóstw. Jest to więc względny monoteizm, którego niektórzy dopatrują się w religji starożydowskiej i staroegipskiej. Wyrażenie to, nie odpowiadające ściśle określonej treści, pojmują też różni badacze w dziedzinie religioznawstwa w sposób rozmaity. I tak np. E. von Hartmann w dziele p. t. „Das religiöse Bewusstsein der Menschheit“ (1882) nadaje henoteizmowi treść filozoficzną, uważając go nie za określenie szczególnego objawu religijnego, lecz jako punkt wyjścia wszelkiego rozwoju religijnego.

 Henotikon (= formula pojednania), tytuł edyktu cesarza wschodnio-rzymskiego Zenona z r. 482, mającego na celu pogodzenie monofizytów i nesto-