Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/355

PSALMY GRADUALNEPUSTELNICY

350

---

trydenckiego), należy do kanonu ksiąg świętych Starego Testamentu. Król Dawid jest autorem większej części zbioru (73 psalmów), Salomon autorem dwóch psalmów (72-go i 127-go), Mojżesz jednego (90-go), autorami reszty są Assaf, Heman, Ethan, Jeduthun i synowie Kore. Ze względu na treść i formę psalmy dzielą się na hymny wielbiące Boga, hymny błagalne, dziękczynne, pokutne (7 psalmów), pieśni żałoby publicznej, dydaktyczne, prorockie i mesjaniczne. Przekład grecki psalmów powstał w III w. przed Chr., a łaciński w II w. po Chr. Przekład łaciński, poprawiony w r. 383 przez św. Hieronima, nazywa się psałterzem rzymskim. Polskie przekłady psałterza pojawiają się już od XIII wieku. Psałterz Florjański z XIV w., psałterz puławski i psałterz krakowski z lat 1532 — 1539 zawierają odpisy dawniejszych tłumaczeń. Samoistnego przekładu psalmów dokonał Kochanowski (1578—79), ks. Jakób Wujek (1594), Karpiński (1786), Bujnicki (1878), biskup Symon (1906) i inni.

 Psalmy gradualne, śpiewane przez żydów w starożytności podczas wstępowania po stopniach świątyni jerozolimskiej, odmawiały w średniowieczu aż do czasów najnowszych zgromadzenia zakonne i kapituły w środy Wielkiego Postu. Obowiązek odmawiania tych psalmów zniósł papież Pius X w r. 1911.

 Psałterz, ob. Psalmy.

 Psałterzysta (psalmista), śpiewak kościelny. Psałterzystami byli w wiekach średnich świeccy lub duchowni, tworzący kolegja śpiewackie przy kościołach katedralnych. Takie kolegjum istniało przy kościele katedralnym na Wawelu w Krakowie fundacji królowej Jadwigi, przy kaplicy zygmuntowskiej na Wawelu fundacji Zygmunta I, przy kościele marjackim w Krakowie, przy kościołach katedralnych w Gnieźnie, Włocławku, Płocku i Wilnie.

 Pseudo-Isidoriana, zbiór ustaw kościelnych, dzieło nieznanego autora z IX w., przypisywane mylnie św. Izydorowi. Zbiór ten, będący w znacznej części falsyfikatem praw kościelnych, powstał w zachodniej Francji między r. 847 a 857 i zawiera przeważnie apokryfy dekretaljów papieży, począwszy od Klemensa (r. 92—101) do Damazego (r. 366 — 384). Autorowi chodziło o uwydatnienie niezależności władzy duchownej od świeckiej, samoistności biskupów wobec metropolitów i bezpośredniego pochodzenia ich władzy od Chrystusa i apostołów.

 Purim, święto żydowskie, powstałe według księgi Estery na pamiątkę wybawienia żydów z niewoli perskiej (ob. Haman). Przypada na dzień 14 i 15 miesiąca Adar, czyli w marcu.

 Puryfikacja, akt liturgiczny przy mszy św., obmycie kielicha i palców.

 Puryfikator (puryfikaterz), ręcznik lniany lub konopny, składany we troje, służy do wycierania kielicha przy mszy św. i palców po udzieleniu komunji św. Jest symbolem chustki, którą, według legendy, św. Weronika otarła twarz Chrystusa w czasie drogi na Golgotę.

 Purytanie, partja protestantów angielskich, która pod wpływem kalwinizmu stanęła w opozycji do urzędowego kościoła anglikańskiego z powodu pozostałych w nim niektórych wierzeń katolickich i zachowania ustroju katolickiego. Celem purytanów było też zupełne uwolnienie kościoła od zależności państwowej, oraz wprowadzenie ustroju kościoła reformowanego i surowej karności kościelnej. Angielscy purytanie połączyli się ze szkockimi presbiterjanami. W późniejszych fazach rozwoju powstały na tle purytanizmu dalsze sekty, z których najważniejsza jest sekta kwakrów (ob.).

 Pusey Edward (1800 — 1882) teolog anglikański i profesor uniwersytetu w Oxfordzie. Wraz z Keblem i Newmanem był twórcą tak zwanego ruchu oksfordzkiego, czyli puzeizmu. Był to ruch religijny, powstały w Oxfordzie w latach 1830—39 w kierunku zbliżenia między Kościołem anglikańskim a katolickim. W tym celu Pusey wraz z towarzyszami wydali 90 traktatów (Tracts for the Times) i stąd zwano ich traktarjanami, także rytualistami z powodu podnoszenia przez nich wysokiej wartości form liturgicznych. Wielu z puzeitów przyjęło religję katolicką.

 Pustelnicy, ob. Anachoreci.