Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/87

nie zginęły księgi parafjalne, dokumenty, sprzęty kościelne i inne rzeczy należące do kościoła. Ma zwoływać księży swego okręgu na konferencje dekanalne, na których przewodniczy. Przynajmniej raz na rok winien zdawać sprawę biskupowi ze stanu swego dziekanatu.

 Dzień pojednania, święto żydowskie, obchodzone w dziesiątym dniu 7 miesiąca zw. Tiszra, t. j. we wrześniu lub w październiku. Obowiązuje do wstrzymania się od wszelkiej pracy i do zachowania postu. Za czasów istnienia świątyni jerozolimskiej było to najwspanialsze święto żydowskie, połączone ze składaniem ofiary błagalnej, którą były dwa kozły, ofiarowywane za grzechy ludu, jeden Bogu, a drugi złemu duchowi pustyni. Po upadku państwa żydowskiego i rozproszeniu żydów, dzień ten pozostał świętem pokuty, spędzanym wśród postu, modlitwy i rozmyślań nad minioną wielkością. U żydów w Polsce nazywa się sądnym dniem.

 Dzień zaduszny, ob. Zaduszny dzień.

 Dziesięciny. W Starym Testamencie były to daniny dziesiątej części płodów rolnych, które Żydzi składali lewitom. Pierwsze ślady pobierania dziesięcin w chrześcijaństwie na rzecz duchowieństwa napotykamy w IV wieku. Synod w Macon w r. 585, powołując się na postanowienia Starego Testamentu, sformułował prawo Kościoła do pobierania dziesięcin. Prawo to uznali cesarze frankońscy w VIII wieku, a następnie inni panujący świeccy. W Polsce zaprowadzenie dziesięcin polegało na nadaniu książęcem i były one w wieku XII obowiązkiem powszechnym. Dziesięciny rozróżniano na osobiste, płacone od dochodu i na rzeczowe, z płodów rolnych i inwentarza.
 W Polsce istniały prawie wyłącznie dziesięciny rzeczowe, czyli gruntowe. Według sposobu pobierania dziesięciny rozróżniano dziesięcinę snopową, czyli wytyczną, sepową, t. j. pobieraną w ziarnie i pieniężną, czyli małdratową. Od XIII wieku umawiano się o zmianę dziesięciny wytycznej na pieniężną w drodze ugody między plebanem a dziedzicem.
 Nowsze ustawodawstwo świeckie zniosło dziesięciny, a mianowicie we Francji w okresie rewolucji zniesiono je bez odszkodowania. Inne ustawodawstwa starały się pogodzić wymagania słuszności z względami ekonomicznemi i znosząc ciężary wyznaczały uprawnionym odpowiednie wynagrodzenie. Kodeks kanoniczny pozostawia dziesięciny ustawodawstwu partykularnemu i prawu zwyczajowemu.

 Dziesięcioro przykazań, ob. Dekalog.

 Dziewica Orleańska, ob. Joanna d’Arc.

 Dziurniki, sekta rosyjska, stanowiąca gałąź bezpopowców (ob. Rosyjskie sekty).

 Dzwony. Używanie dzwonów do celów kultu religijnego znane było już u starożytnych Greków i Egipcjan. Pierwsza wzmianka o używaniu dzwonów w Kościele zachodnim znajduje się w końcu VI wieku. W Kościele wschodnim wprowadzono dzwony dopiero z końcem IX wieku. Do liturgicznego użytku służą mianowicie w kościele małe dzwonki ręczne i dzwony większe, zawieszane na wieży kościelnej lub w osobnych dzwonnicach. Ceremonjał katolicki przepisuje szczegółowo obrzędy przy poświęceniu dzwonów, zwane powszechnie chrztem dzwonu. Poświęcenia tego dokonywa biskup, który rozpoczyna ceremonję, intonując psalmy. Potem następuje obmycie i namaszczenie dzwonu przez biskupa oraz nadanie mu imienia jednego lub kilku świętych. Okadzenie dzwonu i uroczyste odśpiewanie ewangelji o Marji i Marcie (Łuk. X 38 — 42) kończy ceremonję.
 Najstarszym dzwonem w Polsce jest dzwon w Czersku z XII wieku, najsłynniejszym z artystycznego wykonania i harmonijnego dźwięku jest historyczny „Zygmunt“ w katedrze na Wawelu w Krakowie, fundowany przez króla Zygmunta Starego w r. 1520.

 Dżainizm (w ang. pisowni jainism), sekta religijna, rozpowszechniona w Indjach najwięcej w wiekach VIII do XI, a licząca tam obecnie przeszło miljon wyznawców. Nazwa sekty pochodzi od dżina (jina), znaczy „zwycięzca“, t. j. nazwy nadanej jej zało-