zwierzchnikiem wioski lub kilku wiosek osiadłych na prawie polskiem. Za Piastów sołtysami zostawali kmiecie, którzy potem wskutek służby rycerskiej przechodzili na skartabellów i szlachtę. Później sejmy zalecały wójtostwa i sołtystwa oddawać zasłużonym krajowi żołnierzom. Ponieważ każda okolica miała swój gród warowny czyli zamek, służba zatem wojskowa sołtysa polegała głównie na obronie grodu najbliższego, gdzie na czele gromady swoich kmieci stawał, zwoził żywność, daniny, drzewo, naprawiał wały i palisady, utrzymywał porządek i rozkazywał gromadzie, która przybyła schronić się do zamku w razie niebezpieczeństwa. Pewne różnice w obowiązkach zależały od tego, czy sołtys był z dóbr królewskich, szlacheckich lub duchownych. Sołtysi z dóbr królewskich odbywali częściej służbę wojskową w polu. Jeżeli sołtys był szlachcicem, osoba jego nie traciła szlachectwa, jeżeli był kmieciem, sołtystwo ułatwiało mu zasłużenie na szlachectwo. W większych sołtystwach, sołtysi miewali swoich kmieci i czynszowników.
Staje, stajanie ob. Polskie miary i wagi.
Stan ob. Podatki, daniny, powinności.
Stanowniczy, gospody rozpisujący, kwatermistrz, należał do niższych urzędników dworu królewskiego i zostawał pod rozkazami marszałka wielkiego. Obowiązkiem jego było utrzymywać porządny spis izb gościnnych w zamku królewskim, naznaczać gospody dla dostojnych gości i posłów w mieście, gdzie się sejm lub zjazd jaki odbywał, a także w czasie podróży króla. Sobieski zostawszy królem, nie przestał być gościnnym gospodarzem, więc senatorom i posłom ziemskim, którzy do Warszawy na sejmy zjeżdżali, rozkazał dawać pomieszkania w zamku królewskim. Statut litewski przepisuje, że w domach należących do szlachty, stanowniczowie i marszałkowie ziemscy (czyli powiatowi) nie mogą dawać gospod dla posłów sejmowych. Dla łatwości znalezienia gospody, w której mieszkał stanowniczy, kładziono na niej napis odpowiedni, a prawo
