Teorya muzyki. (Elementarz muzyczny)/O interwalach
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Teorya muzyki. (Elementarz muzyczny) |
| Wydawca | Księgarnia S.A. Krzyżanowski |
| Data wyd. | 1911 |
| Druk | Drukamia Uniwersytetu Jagiellońskiego |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Gdy uderzymy wielkie C na fortepianie trzymając je jakiś czas, usłyszymy przy bacznej uwadze, prócz uderzonego tonu, inne tony, tak zwane współdźwięki (współbrzmienia, nuty górne).
Na razkreślonym g nie kończy się szereg tonów współbrzmiących.
Interwalem nazywamy stosunek dwóch tonów względem siebie.
Nazwy interwali pochodzą z włoskiego.
Przy oznaczaniu interwali, liczy się oddalenie jakiegoś tonu, od danego tonu, w górę (t. j. w prawą stronę klawiatury).
Chcąc od danego tonu oznaczyć interwal w dół, musimy to wyraźnie zaznaczyć.
N. p. »e¹« jest tercyą od »c¹« tercyą w dół jest »a«.
Primę w obu wypadkach jednakowo oznaczamy.
1. Dwa głosy, lub dwa instrumenta mogą zaśpiewać czy zagrać jeden i ten sam ton. (primę).
1. Prima na fortepianie nie istnieje. Na skrzypcach można zagrać primę czyli unison.
Współbrzmienia (tercya wielka, kwinta czysta, oktawa czysta), stanowią interwale naturalne.
Interwale dzielimy na: czyste i wielkie.
Czyste: prima, kwarta, kwinta, oktawa.
Wielkie: sekunda, tercya, sekta, septyma.
Każdy interwal może być alterowany, to jest chromatycznie podwyższony, lub obniżony.
Jeżeli wyższy ton interwalu podwyższymy, lub obniżymy niższy, to odległość między dwoma tonami zwiększy się.
Jeżeli obniżymy wyższy ton interwalu lub podwyższymy niższy, to odległość się zmniejszy.
Alterować możemy pojedynczo, lub podwójnie.
Pojedynczo zwiększymy:
Podwójnie zwiększymy:
Zmniejszymy podwójnie:
Zapamiętać należy:
1) Z wielkich interwali, przez zmniejszenie pojedyncze, powstają interwale małe.
2) Z małych i czystych przez zmniejszenie pojedyncze, powstają interwale zmniejszone.
3) Wielkie i czyste przez pojedyncze zwiększenie, tworzą interwale zwiększone.
4) Zwiększone raz jeszcze powiększone, podwójnie zwiększone interwale.
Trudno wyobrazić sobie primę czyli unison zwiększony lub zmniejszony.
W pisowni muzycznej, często zdarza się unison zwiększony lub zmniejszony n. p.
Sekunda c1 d1 nazywa się wielką.
Sekunda może być mała lub zwiększona.
Sekunda zmniejszona brzmi na fortepianie jak unison.
Tercye rozróżniamy wielkie, małe, zwiększone i zmniejszone.
Kwarty są czyste, zmniejszone lub zwiększone.
Kwinty są czyste, zmniejszone, zwiększone. Także podwójne zwiększenia lub zmniejszenia są możliwe.
Kwinta występuje zazwyczaj w kompozycyach jako czysta, czasami jako zmniejszona lub zwiększona, a wyjątkowo zdarzają się kwinty podwójnie zwiększone lub zmniejszone.
Seksty rozróżniamy: wielkie, małe, zmniejszone i zwiększone; podwójnie zwiększonych czy zmniejszonych nie używa się.
Septimy są: wielkie, małe, lub zmniejszone, wyjątkowo zwiększone.
Oktawy są: czyste, zmniejszone, zwiększone, podwójnie zmniejszone, lub podwójnie zwiększone.
Prima nie ma odległości.
Oddalenie nazwane kwartą, wynosi dwa całe tony i jeden półton; oddalenie kwinty wynosi trzy całe i jeden półton.
Oktawa obejmuje pięć tonów i dwa półtony.
Sekunda obejmuje cały ton.
Tercya obejmuje dwa tony.
Seksta cztery całe i jeden półton.
Septyma pięć całych i jeden półton.
Sekunda mała = półtonowi.
Tercya » = półtora tonowi.
Seksta » = trzem całym i dwu półtonom.
Septyma » = czterem całym i dwu półtonom.
W ten sposób możemy obliczyć odległości wszystkich alterowanych interwali.
Najłatwiej rozpoznajemy uchem tak zwane naturalne interwale (oktawę czystą, kwintę czystą i tercyę wielką).
Zapamiętać należy pokrewieństwa:
primy, kwinty i tercyi.
H-jest pokrewne »c« jako druga kwinta (c—g pokrewieństwo kwinty, c—e pokrewieństwo tercyi, kwinta od »e« jest »h«).
| W dół klawiatury | w górę klawiatury. |
 | |
Pokrewieństwa kwint i tercyi tworzą tak zwane »koło kwint« i cztery »koła tercyi«.
Przewrót interwala znaczy, przeniesienie dolnego tonu o oktawę w górę, lub górnego o oktawę w dół.
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 8 | 7 | 6 | 5 | 4 | 3 | 2 | 1 |
| 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 |
Czyste interwale w przewrocie dają czyste.
Wielkie » » » » małe.
Małe » » » » wielkie.
Zmniejszone » » » » zwiększone.
Zwiększone » » » » zmniejszone.
Ze względu na brzmienie możemy podzielić interwale na zgodnie brzmiące (konsonanse) i nie zgodnie brzmiące (dysonanse).
Nie należy pod »zgodnie« czy »nie zgodnie«, rozumieć »dodatnio« lub »ujemnie«. Tak konsonanse jak i dysonanse są czynnikami równorzędnymi.
Konsonans znaczy dwudźwięk zgodny, zlewający się.
Dysonans dwurozdźwięk.
Konsonanse można podzielić na dwie grupy:
1) Pełnobrzmiące t. j. wszystkie interwale czyste.
2) Niepełnobrzmiące t. j. wielkie i małe tercye; wielkie i małe seksty.
Sekundy, septymy, interwale zmniejszone i zwiększone są dysonansami.
