Volumina Legum. Tom VII/Rozdzielenie Trybunałow Koronnych
| ←Kommissya woyskowa | Volumina Legum. Tom VII Rozdzielenie Trybunałow Koronnych zbiorowy |
Regestra w Trybunale Lubelskim→ | |
Konfederacya Generalna (1764)
|
Chcąc przyczynić czasu, dla akceleracyi sprawiedliwości w Trybunałach obydwuch Prowincyi Koronnych, tudzież dla lepszey wygody Woiewodztw, na żądanie tychże, dla czynienia sobie zosobna w tychże Prowincyach sprawiedliwości, Trybunał Wielko-Polski od Mało-Polskiego rozdzielamy, y stanowiemy: aby Deputaci tak duchowni iako y świeccy Wielko-Polscy pod prezydencyą Deputata Arcy-Kapituły Gnieźnieńskiey, y Marszałka, ktorego sobie obiorą, zacząwszy podług prawa kadencyą od pierwszego Poniedziałku po S. Franciszku, do Kwietney Niedzieli w Piotrkowie: drugą kadencyą w pierwszym roku w Poznaniu, od pierwszego Poniedziałku po Przewodniey Niedzieli, do wigilii S. Tomasza Apostoła. W drugim zaś roku tę drugą kadencyą, od Poniedziałku po Przewodniey Niedzieli, aż do wigilii S. Tomasza Apostoła w Bydgoszczy, observata na zawsze alternata, sądzili, y tak corocznie kontynuowali. Sądzić się zaś będą w mieyscach wyżey wyrażonych te Woiewodztwa, to iest: w Piotrkowie, Woiewodztwo Sieradzkie, Ziemia Wieluńska, Woiewodztwa Łęczyckie, Płockie, Mazowieckie, Rawskie. W Poznaniu, Woiewodztwo Poznańskie, Ziemia Wschowska, Woiewodztwa Kaliskie, Brzeskie Kuiawskie, Inowrocławskie, Ziemia Dobrzyńska, Woiewodztwa Chełmińskie, Malborskie, Pomorskie. Także na drugiey z alternaty przypadaiącey kadencyi w Bydgoszczy, też same Woiewodztwa, co y w Poznaniu, sądzić się będą, ułożywszy sobie na pierwszey po teraźnieyszym postanowieniu Trybunału reassumpcyi w Piotrkowie, w Poznaniu, w Bydgoszczy, regestrow Woiewodzkich ordynacyą, w ktorych mieyscach wszędzie regestr Arianismi ante omnes alias causas brany być powinien. Mało-Polscy zaś duchowni i świeccy pod Prezydentem z Arcy-Kapituły Lwowskiey, y obranym przez siebie Marszałkiem, w tymże samym, iak Wielkopolski Trybunał czasie, pierwszą kadencyą w Lublinie, zaczynaiąc feria 2 post festum S. Francisci Confessoris, do Kwietney Niedzieli, a we Lwowie, feria secuna post Dominicam Conductus Paschae, drugą kadencyą zaczynaiąc, do S. Tomasza corocznie odsądzali.
Gdy zaś przez rozdzielenie Trybunałow na Prowincye liczba Deputatow pomnieyszona zostanie, więc przychylaiąc się do konstytucyi dawnieyszych annorum 1598, 1611, 1613, 1631, 1673 et 1685 Woiewodztwom Krakowskiemu, Mazowieckiemu, Sieradzkiemu, y Ziemi Wieluńskiey, tudzież Wodztwom Kiiowskiemu, Płockiemu, Podlaskiemu, Kuiawskim, y Ziemi Chełmskiey służących, tenże porządek obrania Deputatow na Trybunał, Sędziow Ziemskich y Podkomorzych we wszystkich Woiewodztwach, Ziemiach y Powiatach, ażeby był zachowany, teraźnieyszym prawem postanawiamy, aby abhinc też iedynie Seymiki do obierania Deputatow na Trybunał, Sędziow Ziemskich y Podkomorzych, pluralitate votorum dochodziły; tym samym sposobem Marszałek y Assessorowie na tychże Seymikach obierani być maią: wybieraiąc personas capaces, legum notitiam habentes, y possessye przed rokiem dziedziczne lub zastawne, w tymże Woiewodztwie, Ziemi lub Powiecie, nie zmyślone maiących. Liberum veto tylko przeciwko tym, ktorzyby pod processem, lub possessye nie według prawa mieli, albo też crimine notati et convicti byli, opponuiąc.
Obierania pluralitalis (w ktorąby się ci, co wotować nie powinni, nie mieszali) sposob Urzędnicy Woiewodztw y obywatele sobie ułożą.
Obrani Deputaci dla uniknienia tumultow przedtym w Piotrkowie praktykowanych, y inkonweniencyi, zaraz na mieyscu Elekcyi nieodstępnie in facie Woiewodztwa, Ziemi lub Powiatu, przed pierwszym Senatorem świeckim, lub przed wyższym in ordine Urzędnikiem, ktory in absentia Senatora (podług opisanego Dygnitarzow y Urzędnikow konstytucyami annorum 1611 et 1641 porządku) zagaiać Seymik powinien, a gdyby ci słuchać nie chcieli, tedy przez Marszałkiem y Assessorami, tamże przysięgę prawem sobie opisaną wykonać maią; dołożywszy zamiast tego: iakom się nie starał; iako vota na tym Seymiku na mnie dawane, ani przezemnie, ani przez kogożkolwiek z moią wiadomością, datkiem, lub obietnicą uymowane nie były, y w sądzeniu od nikogo dependować nie będę. Ktora to przysięga w laudum inserowana być powinna, y toż laudum z podpisem primi in ordine Seymik zagaiaiącego, tudzież Marszałka na tymże Seymiku obranego y Assessorow (ktorzy maią być duplikowani) ad acta proprii Districtus, Terrae aut Palatinatus nieodwłocznie per oblatam podane być ma. A gdyby paritas votorum na Seymiku nastąpić miała, tedy zagaiaiący swoię kreskę drugą do ktorego przyłączy, ten praevalebit; a marszałek tychże Seymikow z Assessorami super realem connotationem votorum et laudi powinni będą wykonać przysięgę przed zagaiaiącym Seymiki. Deputaci duchowni po obraniu w swoich Kapitułach przysięgać będą, y w Trybunale instrument Elekcyi y przysięgi pokazać powinni.
A ieżeliby się iednego dnia Seymik Deputacki nie skończył, tedy drugiego dnia kontynuowany, a koniecznie w trzecim dniu skończony być powinien. Po ktorym skończonym Seymik Gospodarski zaczynać się wszędzie in crastino będzie. A ieżeliby po śmierci, czyli też post ascensum Podkomorzego, albo ktoregokolwiek z osob Sędziow Ziemskich, w czasie prawem opisanym, Woiewoda albo Kasztelan na Seymiki Electionis nie wydał uniwersału, tedy na tymże Seymiku, gdzieby zawakowało Ziemstwo, lub iedna osoba, lub też Podkomorzy, pluralitate votorum obierani być maią.
A na kogo by się pokazało, żeby vota zakupował, takowy ad Iudicium Terrestre, vel Officium Castrense proprij Districtus zapozwany, nie tylko poenis crumenalibus et personalibus karany, ale też pro incapaci omnium functionum deklarowany będzie. Tenże rygor ma się ściągać oraz super corruptos. Deputat iednak pod processem przed Elekcyą Iego otrzymanym będący, choć po iuramencie, sądzić nie ma.
A gdyby się kto ważył tumultarie takowe Seymiki rozrywać, albo od pierwszego in Ordine Senatora, lub Urzędnika zagaiaiącego, lub e converso, Senator albo Urzędnik a visibli concivium possessionatorum pluralitate oddzieliwszy się, drugą elekcyą robić, takowy ex loco delicti w Ziemstwie lub Grodzie, sub cujus jurisdictione mieysce Seymikowania consistit, ad cujusvis nobilis possessionati instantiam, pozwem in vim termini tacti ad primam et proximam cadentiam conveniri et praeviis inquisitionibus, siedzeniem puł roku wieży y tysiącem grzywien, a gdzieby było popełnione mężoboystwo, poenis criminalibus każdy zosobna, pro qualitate delicti, indilate karany być ma, a Sędziowie Ziemscy lub Grodzcy, na kadencyą przypadaiącą, sub amissione Officij, zjeżdżać maią, excepta sola infirmitate.
A w sentencyach gdyby się w iednym lub w drugim wotowaniu nie zgodzili, tedy trzecie sentencye maią być per tacita suffragia tym sposobem: sentencye rozrożnione, przez Pisarza na ten czas pioro trzymaiącego na kartkach distinctim maią być podpisane, y każdemu Deputatowi rozdane, z ktorych każdy Deputat, iednę sentencyą, podług swego zdania, włoży do skrzynki na to przygotowaney, a inne do osobliwey skrzynki, a tak ex pluralitate votorum ma wypadać rezolucya sądu.
Deputaci tak duchowni iako y świeccy, oddalać się nie powinni sine consensu totius stubae, a ten consensus z wyrażeniem czasu powrotu ma być podpisany przez Prezydenta y Marszałka.
Zawsze zaś kompletow dwa na mieyscu sądzenia znaydować się powinno, a inaczey żaden Deputat do odiazdu dyspensowany nie będzie, a do sądzenia sufficit sześciu y Prezydent siodmy.
A ponieważ duchownych Deputatow komplet nie wielki w każdey Prowincyi znaydować się będzie, więc gdyby w regestrze duchownym kompletu nie było, tedy z Prezydentem y temi, ktorzy się znaydować będą na ten czas, świeccy regestra duchowne sądzić maią. A duchowny Deputat w sprawie Kapituły swoiey na ustęp wychodzić powinien. Kapitułom Kuiawskiey, Poznańskiey y Płockiey po dwoch Deputatow obierać pozwalamy.
Reassumuiąc zaś in toto konstytucyą a. 1699 stanowiemy: aby Prelatury y Kanonie Warmińskie, szlachta Polska z oyca y matki urodzeni osiadali, y Deputata iednego na Trybunał Wielko-Polski wysyłali.
Regestra Militarium, Officij, Cassandarum, y Konserwantni, nec non simplicium causarum omnis generis, znosiemy, tylko regestra Palatinalia, tak duchowne iako y świeckie, ktore w swoich kadencyach, tudzież fisci, podług osobliwey ułożoney ordynacyi, sądzone być maią, postanawiamy.
Regestr expulsionum, quorumvis Palatinatuum jeria quarta et quinta pod czas świeckich regestrow tylko, a takowy ordynaryiny każdego dnia hora sexta pomeridiana, brane być powinni.
Dekreta Trybunalskie na kadencyach Woiewodzkich w sprawach z wszystkich regestow podczas kadencyi każdego Wodztwa przypadaiących, Pisarze Ziemscy, w niebytności onych Podsędek lub Sędzia, a gdzieby Ziemstwo wakowało, tedy Pisarz Grodzki, a gdyby tego nie było, lub pod processem zostawał, tedy Sędzia lub Podstarości swego Woiewodztwa, Ziemi, czyli Powiatu, pisać będą. A gdzieby od tego Ziemstwa lub Grodu resolutio motionis przychodziła, tedy ow Pisarz Dekretowy, na ow czas na ustęp wyiść powinien, a piora żadnemu Deputatowi ustępować, lub arędować nie wolno będzie, ani Deputaci dekretow pisać, a to zapobiegaiąc opinioni corruptionis, nie będą mogli; iednakże według napisaney, y od Deputatow podpisaney sentencyi, tenże sam Pisarz dekret pisać będzie. A między Pisarzami dekretowemi Woiewodztw Poznańskiego y Kaliskiego, tudzież Woiewodztwa Ruskiego, Mazowieckiego, Podlaskiego, y Rawskiego, między Ziemiami alternata w pisaniu dekretow Trybunalskich zachowana być ma. A ci, ktorzy dekreta pisać będą, super secretum stubae przysięgę w Trybunale wykonaią.
Akta zaś wszystkich Woiewodztw Trybunalskie, w Lublinie Komornicy Lubelscy, a we Lwowie Regent Ziemski Lwowski, według zwyczaiu dotąd praktykowanego, konserwować, dekreta wydawać, Regenci zaś wpisy nie a raptularz, ale prosto do reiestru wpisywać, sine depactatione ad mentem constitutionis anni 1726 powinni będą: teraźnieyszy Regent Lwowski Ziemski, attentis meritis, conservatur. A Komornicy y Regenci Woiewodztw Kiiowskiego, Wołyńskiego, Bracławskiego y Czerniechowskiego, przy dawnych zwyczaiach praesenti Confoederatione są zachowani.
Regestra zaś dawnieysze w Trybunałach obudwoch Prowincyi, y w tychże regestrach wpisy znayduiące się, tolluntur et cassantur, ale wpisy in regestris competentibus na nowo czynione być maią. A Trybunały napotym, od przewołanych wpisow zawsze zaczynaiąc, sprawy przywoływać każą.
A wpisy tak maią być czynione w regestrach: Instigator et actor N. contra citatum N. in causa successionis vel exdicisionis, aut graniciali etc. wyrażaiąc specificie nomen et cognomen. Konnexye wszystkie nad opis korrektury roku 1726 ktora iako nayściśley zachowana być powinna, dotąd abusive przypuszczane, abrogantur. A ktoby abusive konnexye do wpisow wprowadzać ważył się, na takowym super parte, sive plenipotente, poneae personales et crumenales irrogari powinni.
A Trybunały żadnych Delegacyi y Poselstwa do nikogo wysyłać nie będą, oprocz do Krola IMci y Xiążęcia Prymasa. Do ułożenia zaś korektury, y uregulowania iak nayściśleyszego in majoribus et minoribus subsellijs sprawiedliwości y opisania prawa o sukcessyach, wyznaczamy Kommissarzow ex Senatu: Wielebnych IchMciow XX. Antoniego Ostrowskiego Kuiawskiego, Hieronima Szeptyckiego Płockiego, Biskupow. Z Małey-Polski: WW. Iana Wielopolskiego Sandomirskiego, Stanisława Bernarda Gozdzkiego Podlaskiego, Woiewodow. Urodzonych Xawerego Kochanowskiego Czechowskiego, Iozefa Iaklińskiego Oświecimskiego Kasztelanow. Z Wielkiey-Polski: WW. Ignacego Twardowskiego Kaliskiego, Pawła Mostowskiego Pomorskiego Woiewodow. Iozefa Mielżyńskiego Poznańskiego, Ur. Iana Rostworowskiego Zakroczymskiego, Kasztelanow. Z Stanu Rycerskiego, Z Małey-Polski: Urodzonych Adama Chołoniewskiego Podkomorzego Bełzkiego, Andrzeia Swiecickiego, Opoczyńskiego, Iozefa Malickiego Sanockiego, Mikołaia Stadnickiego Podolskiego, Chorążych, Kazimierza Wykowskiego Czerwonogrodzkiego, Leona Swieykowskiego Winnickiego, Stolnikow, Gwidona Siedliskiego Podsędka Przemyskiego, Iana Goleiowskiego Trębowelskiego, Sebastyana Gawrońskiego Podstarostę Grodzkiego Latyczewskiego, Podstolich, Michała Leszczyńskiego Cześnika Sandomirskiego, Pisarza Grodzkiego Stężyckiego, Tomasza Dłuskiego Łowczego y Sędziego Grodzkiego Lubelskiego, Mikołaia Iunoszę Piaskowskiego Włodzimirskiego, Franciszka Kossowskiego Mielnickiego Woyskich, Antoniego Drohoiewskiego Przemyskiego, Iozefa Steckiego Kiiowskiego, Pisarza Grodzkiego Łuckiego, Kazimierza Lipińskiego Pisarza Grodzkiego Kamienieckiego, Kazimierza Choieckiego Łukowskiego, Podstarostę Grodzkiego Zydaczowskiego, Miecznikow, Iozefa Sierakowskiego Sędziego Grodzkiego Bieckiego, Kazimierza Skorupkę Sandomirskiego, Mikołaia Nieprzeckiego Lubelskiego, Pisarzow Grodzkich, Krzysztofa Rudnickiego Regenta Grodzk. Krak. Z Wielkiey-Polski, Iana Chryzostoma Kraiewskiego Instygatora Koronnego, Andrzeia Gostomskiego Miecznika Ziem Pruskich, Karola Gomolińskiego Łęczyckiego, Michała Karczewskiego Czerskiego, Podkomorzych, Teodora Szydłowskiego Chorążego y Sędziego Grodzk. Warszawskiego, Piwnickiego Chorążego Malborskiego, Franciszka Walknowskiego Kaliskiego, Wacława Przyłubskiego Brzeskiego Kuiawskiego, Iozefa Łuszczewskiego Sochaczewskiego, Sędziow Ziemskich, Iozefa Mikorskiego Cześnika Gostyńskiego, Kazimierza Tymowskiego Woyskiego Sieradz. Sędz. Grodz. Piotrkowsk. Macieia Gliszczyńskiego Kaliskiego, Iana Nepom. Gołębowskiego Sieradzk. Wiktoryna Karniewskiego Rożańskiego, Wawrzeńca Działowskiego Chełmińskiego, Pisarzow Ziemskich, Iezierskiego Podwoiewodzego y Sędz. Grodzk. Pomorskiego, Władysława Gurowskiego Kasztelanica Poznańskiego, Adama Szypowskiego, Ignacego Sucheckiego.
Ktorzy delegowani iako naydoskonaley poprawę Trybunałow, y uregulowanie wszelkiey sprawiedliwości, et modum succedendi ułożywszy, da Bog na przyszłym Seymie Coronationis Stanom Rzeczypospolitey pokażą.
Ponieważ zaś Woiewodztwa Mazowieckie y Rawskie dotąd sobie Generałem obierały Deputatow, więc teraz praecustoditur, aby abhinc per Terras u siebie, tam gdzie się Seymiki Poselskie odprawuią, observatya alternata, pluralitate votorum, per possessionatos tey Ziemi, w ktorey alternatą Deputatow obierały, et eo nomine Rawskiemu Woiewodztwu konstytucya anni 1667mi, titulo: Seymiki, in toto reassumitur. Alternaty zaś w Woiewodztwie Mazowieckim od Ziemi Wiskiey y Wyszogrodzkiey, ponieważ iuż Czerska y Warszawska miały immediate obranych na niedoszły Trybunał Deputatow, a w Woiewodztwie Rawskim od Ziemi Rawskiey, zaczynać się będą.
Konstytucyą anni 1729 rozdział Seymikowania Deputackiego Powiatow Woiewodztwa Wołyńskiego zezwalaiącą, znosiemy, y alternaty mieysca dla Seymikowania nie pozwalamy, ale w stołecznym mieście Wdztwa Wołyńskiego w Łucku, Seymikom Deputackim całego Generału y Gospodarskiemu naznaczamy, w ktorym to Łucku trzech Deputatow, w czasie z prawa przypadać maiącym, obierać z trzech Powiatow tegoż Woiewodztwa maią. Sposob zaś obierania Deputatow według teraźnieyszey ustawy nakazuiemy, co się ma rozumieć y o obieraniu Marszałka y Assessorow tychże Seymikow.
Dla łatwieyszey y prędszey exekucyi tak dekretow Trybunalskich, iako Ziemskich y Grodzkich, Urodzonym Starostom Grodowym, w Woiewodztwie Kiiowskim, Wołyńskim y Bracławskim Vices-Gerentow przysięgłych, cum plena facultate decreta exequendi et decidenti, kreować po trzech do każdego Grodu pozwalamy, ktorzy maią być juris periti at bene possessionati w tychże Woiewodztwach. A Pisarzom tychże Woiewodztw potestas executionis decretorum et processum, tak iak w innych Woiewodztwach, attribuitur. Inkwizycyi żadnych ani konfessat abhinc Trybunały suo cordam Iudico, ani delegati Deputati, słuchać nie będą, ale chociażby in crimine patratarum intra maenia civitatis, gdzie się Trybunał sądzi, violentiarum, albo intuitu incarceratorum, tedy takowe konfessata y inkwizycye przez naznaczone Ziemstwa, Urzędy Grodzkie, czyli Komornikow, słuchane być maią.
A że częstokroć processem na Staroście otrzymanym Sądy Grodzkie, y Officialistowie ab executione decretorum tamowane bywaią, zaczym dogadzaiąc sprawiedliwości świętey waruiemy, aby odtąd takowy proces tylko personis processui obnoxiis był opponowany, chyba ieżeliby sam Starosta pod processem zostaiący zasiadać chciał.
