Życia Zacnych Mężów z Plutarcha/Porównanie Demostenesa z Cyceronem
| <<< Dane tekstu >>> | ||
| Autor | ||
| Tytuł | Porównanie Demostenesa z Cyceronem | |
| Pochodzenie | Dzieła Krasickiego dziesięć tomów w jednym | |
| Wydawca | U Barbezata | |
| Data wyd. | 1830 | |
| Miejsce wyd. | Paryż | |
| Źródło | Skany na Commons | |
| Inne | Cały tekst | |
| ||
| Indeks stron | ||
Jak Demostenes między Grekami, tak u Rzymian w krasomowstwie pierwsze trzymał miejsce Cyceron, i dotąd w temże pierwszeństwie zachowani zostają. Równi więc sobie, sprawiedliwie dzierżą zasłużoną sławy nieśmiertelność; a jeżeli jakową znaleźć można między nimi różnicę, na tem się zasadza, iż Demosten głębiej zda się posiadać kunsztu swojego dzielność Cyceron zaś większą mając rzeczy wiadomość obszerniej rozpostarł wytwortność umysłu swojego.
Sposób ich pisania oznacza piszących. Demostenes pracowity, ponury, rzecz w treści wyłuszczał. Cyceron uwdzięczał istotę rzeczy, którą opowiadał. Znać było natężenie i usilność w tem, co z ust Demostenesa wychodziło : szła rzecz jakby sama przez się w powabnem obwieszczeniu Cycerona. Groźnie rozkazuje Demostenes, łagodnie porusza Cyceron : i gdy pierwszy z nich przeraża i dziwi, drugi tak ujmuje, iż się nasycić nie można.
Opisy Demostenesa tak są poważne, jak przynależało rzeczom, które obwieszczał. Nie dość się na to zapatrywał Cyceron, umieszczając niekiedy wśród równie ważnych rzeczy dowcipne wprawdzie, ale mniej przyzwoite, i mowie i mówiącemu żarty. Jakoż dał mu jednego razu uczuć przytomny takowym powieściom Katon, gdy rzekł : « Przyznać należy, iż krotofilnego konsula mamy. »
Nie można równać skromności Demostenesowej z samowładztwem Cycerona, ale też miał z czego więcej się chwalić Cyceron, niż Demostenes, który jedynie się samego krasomowstwa trzymając, tym tylko sposobem ojczyźnie swojej był zdatnym.
Skutek najpochlebniejszej dzielności mówców, jest władanie umysłami słuchaczów; uczuli go dostatecznie ci przezacni mężowie : Demostenes gdy wszytkie Grecyi narody przeciw Macedonom obruszył; Cyceron gdy znękał grożący Rzymowi zgubą spisek Katyliny.
Poważał choć nieprzyjaciela swojego Filip, taka była dzielność wymowy Demostenesa. Cezar oprzeć się nie mógł Cyceronowi, gdy stanął za Ligaryuszem.
Wysłany z namiestniczą władzą Cyceron w młodości, jako kwestor do Sycylji, w sędziwym zaś wieku do Azyi; dobrocią, czułością, sprawiedliwością, zyskał sobie miłość powszechną, i rzadką wówczas sławę wstrzemięźliwości, gdy nawet dobrowolnie ofiarowanych darów przyjąć nie chciał : równać z nim w tej mierze Demostenesa nie można.
Wskazani byli obadwa na wygnanie, i równie po przywołaniu z uwielbieniem przyjęci : ale Demostenes przekonany o przekupstwo, sprawiedliwą karę odebrał; Cyceron za to, iż Rzym wybawiając, gwałtownych sposobów zażył, i nieco prawo przestąpił, nie dla winy swojej, ale dla dogodzenia zemście nieprzyjaznych, wygnanie poniosł.
W gwałtownem życia dokonaniu większą wspaniałość umysłu pokazał Demostenes, niżli Cyceron; w tem równie nieśmiertelnej pamięci godni, iż śmierć dla ojczyzny ponieśli.
