Życie Henryka Brulard/Rozdział XVII
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Życie Henryka Brulard |
| Wydawca | Bibljoteka Boy’a |
| Data wyd. | 1931 |
| Druk | Drukarnia Zakładów Wydawniczych M. Arct, S.A. |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Tłumacz | Tadeusz Boy-Żeleński |
| Tytuł orygin. | Vie de Henri Brulard |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Serafja miała serdeczną przyjaciółkę, panią Vignon, pierwszą świętoszkę w mieście. Pani Vignon mieszkała na trzeciem piętrze przy placu św. Andrzeja, i była (zdaje mi się) żoną prokuratora, ale szanowano ją jak matkę Kościoła, rozdającą posady księżom i zawsze mającą u siebie kilku przejezdnych księży na składzie. Bardziej wzruszało mnie to, że miała piętnastoletnią córkę, dosyć podobną do białego królika, z wielkich i czerwonych oczu. Próbowałem napróżno zakochać się w niej w czasie tygodniowej czy dwutygodniowej wyprawy, jaką odbyliśmy do Claix. Tam ojciec mój nie krył się wcale i zawsze mieszkał w swoim domu, najpiękniejszym w kantonie.
W podróży tej brały udział Serafja, pani i panna Vignon, siostra moja Paulina, i może niejaki pan Blanc, pocieszna osobistość, która podziwiała wielce gołe nogi Serafji. Wychodziła boso bez pończoch rankiem do sadu.
Byłem w owym czasie tak podniecony, że nogi mojej najokrutniejszej nieprzyjaciółki robiły na mnie wrażenie. Chętnie byłbym się zakochał w Serafji. Wyobrażałem sobie cudowną rozkosz w tem, aby ściskać w ramionach tego zażartego wroga.
Mimo swej roli panny na wydaniu, kazała sobie otworzyć wielkie stale zamknięte drzwi które z jej pokoju wychodziły na schody, i, po okropnej scenie, w której widzę jeszcze jej twarz, kazała sobie zrobić klucz. Widocznie dziadek odmawiał jej tego klucza.
Wprowadzała temi drzwiami swoje przyjaciółki, między innemi tę panią Vignon, Tartufa w spódnicy, która znała specjalne modlitwy do każdego świętego i którą mój dziadek byłby znienawidził, gdyby jego wygodny charakter pozwalał: 1-o czuć wstręt do czegoś; 2-o objawiać go. Kiedy dziadek mówił o pani Vignon, używał swego wielkiego przekleństwa: Czart pluł ci w zadek!
Ojciec krył się wciąż w Grenobli, to znaczy mieszkał u dziadka i nie wychodził w dzień. Roznamiętnienie polityczne trwało nie więcej niż półtora roku. Widzę się, jak idę z jego zlecenia do pana Allier, księgarza na placu św. Andrzeja, z pięćdziesięcioma frankami w asygnatach aby kupić Chemję Fourcroy, która zbudziła w ojcu pasję do rolnictwa. Rozumiem źródło tej pasji: mógł chodzić na przechadzkę tylko do Claix.
Ale czy przyczyną tego wszystkiego nie była miłostka z Serafją, jeśli w istocie była miłostka? Nie mogę dojrzeć istotnej fizjognomji rzeczy, mam tylko moją pamięć dziecka. Widzę obrazy, pamiętam ich oddziaływanie na mnie, ale co się tyczy przyczyn i fizjognomji — pustka. To wciąż tak, jak freski w Campo Santo w Pizie, gdzie widać wyraźnie naprzykład ramię, a kawałek obok, który wyobrażał głowę, odpadł. Widzę szereg obrazów bardzo wyraźnych, ale jedynie z tą fizjognomją, jaką miały dla mnie. Co więcej, widzę tę fizjognomję jedynie przez pamięć wrażenia, jakie na mnie wywarła.
Ojciec mój poznał niebawem przeżycie godne serca tyrana. Miałem oswojoną srokę, która przebywała najczęściej pod krzesłami w jadalni. Straciła nogę w bitwie i chodziła podskakując. Broniła się od kotów, od psów, wszyscy się nią opiekowali, co było bardzo uprzejme dla mnie, bo pokrywała podłogę białemi plamami niezbyt apetycznemi. Żywiłem tę srokę w sposób niebardzo schludny, karakonami ulopionemi w pomyjach w kuchni.
Surowo oddzielony od wszelkiej istoty w moim wieku, żyjąc jedynie ze starszymi, znajdowałem urok w tem dzieciństwie.
Naraz, sroka znikła, a nikt nie chciał mi powiedzieć jak; ktoś, przez nieuwagę, zgniótł ją otwierając drzwi. Sądziłem, że ojciec zabił ją przez złośliwość; dowiedział się o tem, podejrzenie to sprawiło mu przykrość, jednego dnia wspomniał mi o tem w słowach bardzo okrężnych i oględnych.
Byłem wzniosły: zaczerwieniłem się po białka, ale nie otworzyłem ust. Zaczął nalegać: wciąż milczenie, ale oczy, które miałem w tym wieku bardzo wymowne, musiały mówić.
Oto jestem pomszczony, tyranie, za słodką i ojcowską minę, z jaką zmusiłeś mnie tyle razy abym szedł na ten wstrętny spacer do Granges, przez pola skropione gnojówką.
Przez miesiąc przeszło byłem dumny z tej zemsty; podoba mi się to w dziecku.
Namiętność ojca do folwarku w Claix i do rolnictwa przechodziła wszystko. Kazał robić wielkie meljoracje, ulepszenia, naprzykład skopać grunt, zryć na półtrzeciej stopy głęboko i znieść w jeden kąt wszystkie kamienie większe od jajka. Jan Vial, nasz stary ogrodnik, Parièrre, Mayousse, były żołnierz, wykonywali te prace za cenę oznaczoną od danej przestrzeni.
Ojciec opowiadał mi szeroko o swoich projektach, stał się typowym hreczkosiejem-południowcem.
Jest to rodzaj szaleństwa, który się często spotyka na południe od Ljonu i Tours; ta manja polega na kupowaniu gruntów, które dają jeden albo dwa od sta, wycofywanie w tym celu kapitałów ulokowanych na pięć lub sześć, a czasami na pożyczaniu na pięć procent, aby się zaokrąglić (specjalne wyrażenie), kupując grunty przynoszące dwa procent. Minister spraw wewnętrznych, który rozumiałby swoje zadania, podjąłby kampanję przeciw tej manji, która niweczy dobrobyt i cały przydział szczęścia zależący od pieniędzy, w dwudziestu departamentach na południe od Tours i Ljonu.
Ojciec mój był opłakanym przykładem tej manji, która czerpie swe źródło w skąpstwie, w pysze i w manji szlachectwa.
