Apokryfy Judaistyczno-Chrześcijańskie/Apokryfy prorocze/I.2.A
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Apokryfy Judaistyczno-Chrześcijańskie |
| Podtytuł | Księga wstępna do Literatury apokryficznej w Polsce |
| Wydawca | Polskie Towarzystwo Nakładowe |
| Data wyd. | 1905 |
| Druk | Drukarnia Narodowa w Krakowie |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Dzieje zewnętrzne Ksiąg Sybilskich są proste i jasne.
Językiem Proroctw Sybilskich jest język grecki; w tym języku one powstały, istniały, jeśli nie wyłącznie, to przeważnie, i do naszych przechowały się czasów. Szatą ich — wiersz bohaterski, epiczny, na wzór Homera i przechowanych do naszych czasów w autorach greckich odpowiedzi wyroczni greckich tkany heksametr. Żadnego tłumaczenia na inne języki (naturalnie, mówię tu o tłumaczeniach dawnych, w okresie powstawania literatury apokryficznej dokonywanych), przynajmniej dotychczas, nie odszukano. Ta okoliczność wykazuje, że głównie w świecie greckim i rzymskim te Proroctwa się rozpowszechniały. Przeto, jeżeli strefa geograficzna, przez nie objęta, była bardziej ograniczoną, niż objęta przez inne apokryfy prorocze, które, jak to zobaczymy, oprócz w greckim i łacińskim, istnieją jeszcze w głównych językach Wschodu klasycznego — za to język oryginału wprowadził je bardziej bezpośrednio do piśmiennictwa powszechnego, ogólnie dziejowego, co stanowi ich znaczenie wyjątkowe w tym piśmiennictwie.
Liczba przechowanych rękopisów, w porównaniu z innymi utworami świata starożytnego, znaczna i stan tych rękopisów poprawny świadczą o zainteresowaniu się niemi w czasach, kiedy je jeszcze przepisywano, i nadto — o pewnej łatwości w ich odnajdywaniu, skłaniającej w razie potrzeby do przepisywania, a również przytym — o poziomie umysłowym wyższym, niż zwyczajny, w otoczeniu przepisujących.
Oto są owe rękopisy. Idą one według swej pełności:
Codex Betuleianus — w Królewskiej Bibljotece monachijskiej.
Codex Antimachi sive Vindobonensis — w Cesarskiej Bibljotece wiedeńskiej. Rękopis ten zawiera nadto Przedmowę nieznanego autora (Anonymi Praefatio) do Ksiąg Sybilskich.
Codex Bodleianus — w Bibljotece oksfordzkiej.
Codex Scoraliensis — w Bibljotecie eskurjalskiej.
Codex Florentinus — w Bibljotece florentyńskiej.
Codex regius parisiensis i Codex Leontarius seu regius 2 — oba w Bibljotece narodowej paryskiej.
Codex Hardtianus sive Monacensis — również jak pierwszy w Bibljotece monachijskiej.
Codex Mediolanensis — w Bibljotece Ambrozjańskiej w Medjolanie.
Codex Vaticanus i i 2 — oba w Bibljotece Watykańskiej.
Te rękopisy służyły w miarę ich odnajdowania, za podstawę różnych wydań, w porządku następującym po sobie idących:
Pierwsze wydanie (Editio Princeps) ukazało się w Bazylei, 1545 r. Dokonał go Xystus Betuleius (Sykstus Birken) według rękopisu monachijskiego 1-go, noszącego jego nazwę. Wślad za tym wydaniem, gdyż już w roku następnym, 1546, pokazał się przekład beksametrami na łacinę, dokonany przez Sebastjana Castalione (Sebast. Châteillon).
Drugie wydanie tekstu greckiego wraz z drugim wydaniem przekładu łacińskiego nastąpiło już 1555 r., więc w dziesięć lat po pierwszym. Dokonał go S. Castalione, ów tłómacz na łacińskie ksiąg Sybilskich. Do tego wydania służył rękopis drugi (C. Antimachi sive Vindobonensis). Mieści ono po raz pierwszy Przedmowę nieznanego autora.
Trzecie wydanie nastąpiło w lat 44 po drugim. Dokonał go Joannes Opsopoeus (J. Koch) w Paryżu 1599 r. Trzeci ten wydawca zużytkował rękopisy paryskie (C. Parisiensis 1 i 2).
Czwarte wydanie we sto lat prawie dopiero ukazało się w Amsterdamie, 1688 r., staraniem Serwacego Galleusza (Servais Galie). Niczym się ono, co się tyczy tekstu greckiego i łacińskiego, nie różni od wydania paryskiego.
Piąte wydanie, a pierwsze krytyczne, nastąpiło w Paryżu, 1841—1856, w dwóch tomach. Dokonał go C. Alexandre. (Χρησμοι Σιβυλλιακοι, Oracula Sibyllina, ed. C. Alexandre, volumen prius, continens octo priores libros, 1841. — Voluminis I pars II, continens libros quattuor ultimos, 1853. — Volumen alterum, continens Excursus et Indices, 1856).
Szóste wydanie, a drugie krytyczne, wyszło w Lipsku 1855 razem z przekładem na język niemiecki; dokonał go J. H. Friedlieb.
Siódme wydanie wyszło w Paryżu w 1869 r. razem z przekładem łacińskim heksametrami, staraniem tegoż C. Alexandre’a. (Χρησμοι Σιβυλλιακοι, Oracula Sybillina, editio altera ex priore ampliore contracta, integra tamem et passim aucta, multisque locis retractata, Parisiis, 1869).
Piąte i siódme wydanie, przez C. Aleksandre’a dokonane na Podstawie porównania wszystkich istniejących rękopisów, nosić mogą, zwłaszcza siódme, nazwę ostatecznych wydań, aż do czasu naturalnie nowych odkryć nieznanych dotąd rękopisów. Dołączony do tych wydań tom Excursus ad Sybillina zawiera encyklopedję wszystkich wiadomości o osobach Sybilli, ich utworach i dziejach tych utworów.
