As (Dygasiński)/Objaśnienia wydawcy
| <<< Dane tekstu | |
| Autor | |
| Tytuł | Objaśnienia wydawcy |
| Wydawca | Bibljoteka Groszowa |
| Data wyd. | 1927 |
| Druk | Polska Drukarnia w Białymstoku |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cała książka |
| Indeks stron | |
Powieść As zaczął Adolf Dygasiński pisać w 1894 roku w Młynowie, posiadłości hr. Chodkiewiczów, położonej w powiecie Dubieńskim nad rzeką Ikwą w odległości 16 klm. od Dubna. Pierwsza wzmianka o Asie znajduje się w liście do córki z dnia 30 czerwca 1894 r. Pisze tam: „...gdy skończę „Asa“ i „Psychę“, jestem pewny, że wielu obrażę, ponieważ zakroiłem te obie rzeczy na satyrę...“. W listach do córki powraca do Asa parokrotnie. Dnia 26 listopada tegoż roku pisze, że jest bardzo energicznie zajęty „Asem“. W tydzień potem 3-go grudnia nadmienia, że Asa ma już na ukończeniu. Wreszcie ostatnia wzmianka znajduje się w liście z dnia 21 stycznia 1895 r.: „...Mój „As“ zacznie zapewne wychodzić w „Kurjerze“ po ukończeniu tej głupiej Jerychonki, a może i on nie będzie mędrszy...“.
Drukowany był As po raz pierwszy w „Kurjerze Warszewskim“ w 1895 roku. Druk rozpoczęto w Nr. 310 z dnia 9 listopada a skończono w Nr. 360 z dnia 31 grudnia. Pierwsze wydanie książkowe wyszło nakładem księgarni G. Centnerszwera, druk S. Orgelbranda i Synów, r. 1896, str. 212. Jest to przedruk dosłowny, nawet z zachowaniem niektórych błędów. Wydanie drugie ukazało się już po śmierci autora w 1913 roku, jako 746 tom „Bibljoteki Dzieł Wyborowych“, str. 160. Wydanie to zawiera pewną liczbę błędów drukarskich i opuszczeń.
Pierwsze wydanie książkowe zostało poprzedzone dedykacją: „Pani Julji i Panu Władysławowi hrabiostwu Chodkiewiczom na pamiątkę szacunku i przyjaźni — autor“.
W rozdziale VI-ym Asa Dygasiński przenosi akcję powieści do Mączyna nad Ikwą. Jest to właściwie Młynów nad Ikwą. Oczywiście autor pomieścił w Asie dużo ze swego otoczenia, co zresztą sam stwierdza w jednym ze swych listów do córki i co wynika z tego, że utwór został zakrojony na satyrę.
Rękopis Asa nie jest znany. Zachował się jedynie bruljon powieści pisany na kartkach papieru listowego i w notesie kieszonkowym. Część bruljonu pisana na papierze listowym kończy się na 60 str. druku wydania niniejszego. W redakcji ostatecznej autor wprowadził znaczne zmiany. Część druga bruljonu pisana w notesie zaczyna się od 125 str. wydania niniejszego. W tej części redakcja ostateczna zawiera daleko mniej odchyleń od bruljonu. Asa w wydaniu niniejszem przedrukowano z pierwszego wydania 1896 r.
Dygasiński stale pisze é, np. dérdały, cztéry, chléb, itd., jak również zastosowuje końcówkę ę w 4-ym przyp. licz. p. zaimków, np.: moję, swoję, twoję, jednę, owę. Pisownię tę zmodernizowano. Pisze również: spodnica, doktor. Wyraz doktor zostawiono według pisowni autora.
Interpunkcję zachowano autora, wyjąwszy parę wypadków, gdzie poprawienie stawało się konieczne, np. oddzielenie dopowiedzenia, wyrazu wtrąconego lub zdania współrzędnego wynikowego połączonego spójnikiem i lub a.
Poprawiono również parę niewątpliwych błędów korektorskich pierwodruku i wydań następnych.
Nadto na str. 60, w. 10—11 od g. w zdaniu: „...dzisiaj można dostać biletów...“, po słowie „dzisiaj” wstawiono słowo „nie“, ustalając tekst zdania w sensie negatywnym.
Na str. 72, w. 6 od g. po słowie „ruchu”, dodano, zapewne opuszczony w korekcie, dwukropek, dzięki czemu zdanie nabiera jasności.
∗
∗ ∗ |
Str. 20, wiersz 20 od g.: „...cukiernia Sztengla...“ Mieściła się ta cukiernia w kamienicy narożnej przy zbiegu ul. Marszałkowskiej i placu Dąbrowskiego, nawprost Hersego.
Str. 29, w. 11 od g. „...przy domu Blocha...“ Jest to ostatni dom przy ul. Marszałkowskiej po stronie numerów parzystych, róg Królewskiej.
Str. 65, w. 3—2 od d.: „...psa wyprowadził w pole na otoku i w koralach...“ Polowanie z otoką: polowanie z naganką; wyżeł otokowy: wyżeł nie spuszczany ze sznurka w czasie polowania; wyżeł trzymany na otoku, znaczy: trzymany na sznurku w czasie układanie. „Korale“ w języku myśliwskim oznaczają gałki drewniane z powbijanemi w nie sztyfcikami ostremi. Korale te zawiesza się na szyi psów legawych zbyt gorących w układaniu.
Str. 118, w tytulacji rozdziału: „...na dworcu kolei Terespolskiej.“ Obecnie dworzec Wschodni.
Str. 142, w. 9 od g.: „...rodzina profesora Kernera z Warszawy.“ Osoba autentyczna, prof. A. Krecz... Synowie i córka prof. A. Krecz... żyją i pracują na niwie pedagogicznej.
