Czemu się często myjesz? pytano raz kota.
Bo czystość — odpowiedział — jest to piękna cnota. Jakoż doprawdy, kocina Mył się prawie co godzina.
Chętnie mu do pokoju wchodzić pozwalano,
Powszechnie go kochano, Doznawał wszelkich pieszczotek: A czemu? bo czysty był kotek.
DZIECIĘ I DZBANUSZEK.
Mała dziecina łakoma i chciwa, Jak często w świecie bywa, Nigdy na tem nie przestała Co mama dała.
Były dwa jabłka, trzeciego żąda;
Były trzy gruszki, za czwartą spogląda;
Dano cukierków, to zawsze za mało;
Dano pierniczek, dziecię ciastka chciało.
Raz mu w dzbanuszek wsypano orzechy
Ach, co to było uciechy!
Dziecina rączkę w wązką szyję wkłada,
I wszystkieby zabrać rada. Ale niestety: wyciągnąć nie może.
Dziecię w płacz. W takim razie i płacz nie pomoże.
Szarpie. Wszystko napróżno: i orzeszków nie ma, I dzbanuszek rączkę trzyma.
Ktoś się wreszcie zlitował, i dał rady zdrowe:
„Nie bądź kochanku chciwym, weź tylko połowę,
Wyjmiesz rączkę, orzeszki wybierzesz potrosze.
A pomnij w dalszym wieku tak czerpać rozkosze.”
WRÓBELEK I KURCZĄTKO.
Przyjdzie czasem bieda wielka,
Niema ziarnek dla wróbelka,
I aż wtenczas się pożywi,
Gdy mu dadzą co poczciwi.
Na podwórzu raz kucharka
Posypała kurom ziarnka.
Biedny wróbel ślinkę łykał,
I powoli się przymykał.
Stara kura, sknera wielka,
Nie chce nic dać dla wróbelka,
„Ach, ja głód okropny znoszę,
„O trzy ziarnka tylko proszę,
„Macie tysiąc; o! mój Boże!
„A wróbelek umrzeć może”.
Biada ci próżniaku, biada!
Stara kura odpowiada:
Twoja prośba próżna, marna,
Nie dla ciebie nasze ziarna.
A kurczątko to słyszało,
Wróbelkowi ziarnek dało,
I dotychczas przyjaźń wielka
Łączy z kurczątkiem wróbelka.
MOTYLKI.
Słońce nam błysnęło, łąki zielenieją,
Do słoneczka w górze kwiateczki się śmieją.
Tysiące motylków do kwiatów się zlata.
Każdy skrzydełkami podobny do kwiata.
A dziatki wesoło przepędzają chwilki
W cieniuchne siateczki chwytają motylki.
Hej! co wy robicie? dajcie pokój dziatki!
Wszak nie dla was samych dał Pan Bóg te kwiatki.
KRYŚ I LEOŚ.
Leoś płakał nad książką, jednak się mozolił;
Kryś niepomny na przyszłość, wesoło swawolił.
Nadszedł wiek dojrzały, wszystko w spak obrócił
Cieszył się Leoś z nauk, Kryś niebaczny smucił,
I westchnął poniewczasie, gdy mu głód dokuczył
„O jakżem ja źle robił, żem się nie uczył!”
WILK I KOŹLĘ.
Troskliwa o los dziecięcia, Rzekła koza do koźlęcia „Wychodzę teraz na paszę, Siedzże tu spokojnie wasze; Póki nie wrócę do domu; Nie otwieraj mi nikomu, Chyba, że białą pokaże ci łapkę.”
Wilk, co od dawna miał na koźlę chrapkę,
Myśląc, że zręcznie uda mu się sztuka,
Ledwie matka odeszła, do koźlęcia puka. „Białą łapkę masz nieboże? Bo inaczej nie otworzę; Mamunia mi kazała, Oj! u ciebie coś nie biała.” „Masz szczęście — wilk odpowiada, Biadaby ci była! biada!”
Pan kotek był chory i leżał w łóżeczku,
I przyszedł kot doktór: „Jak się masz koteczku!”
„Źle bardzo...” i łapkę wyciągnął do niego.
Wziął za puls pan doktór poważnie chorego,
I dziwy mu śpiewa: „zanadto się jadło,
Co gorsza nie myszki, lecz szynki i sadło;
Źle bardzo... gorączka! źle bardzo koteczku!
Oj długo ty, długo poleżysz w łóżeczku,
I nic jeść nie będziesz, kleiczek i basta:
Broń Boże kiełbaski, słoninki lub ciasta!
„A myszki nie można? zapyta koteczek,
Lub z ptaszka małego choć parę udeczek?”
„Broń Boże! pijawki i djeta ścisła!
Od tego pomyślność w leczeniu zawisła.” I leżał koteczek; kiełbaski i kiszki Nietknięte, zdaleka pachniały mu myszki.
Patrzcie, jak złe łakomstwo! kotek przebrał miarę:
Musiał więc nieboraczek srogą ponieść karę:
Tak się i z wami, dziateczki, stać może. Od łakomstwa strzeż was Boże!
PIESEK I BIEDNY KOTECZEK.
Spotkał raz piesek koteczka biednego,
I temi słowy przemawia do niego:
Żyliśmy kiedyś koteczku w niezgodzie,
Wszystko minęło, gdyś w nędzy i głodzie.
Oto najlepsze daję ci kosteczki
Mięsa kawałek i trochę bułeczki.
Jedz mój koteczku, żal mi cię nieboże
Pomnij, że piesek dzieli się, czem może
I ten co warczy, potrafi być tkliwy,
Nie pytam się, kto jesteś, dość, żeś nieszczęśliwy.
FRANUŚ.
Franuś miał śliczne jabłuszko czerwone;
Pieści się niem, na każdą obraca je stronę,
I rzecze: „szkodaby cię zgładzić z tego świata;
A przytem, trzebaby dać połówkę dla brata. Nie, nie, ja ciebie nie ruszeruszę; Cały rok cię chować muszę:
A potem... nie i potem, rzecze mały sknerka, I schował je do kuferka. Cóż się stało? — jabłko zgniło... Jakże mu żal wtedy było!
CHŁOPCZYK UKARANY.
Piął się chłopczyk na drzewo, co nad rzeką stało,
Bo cudzych paniczowi gruszek się zachciało,
Ale na takich sprawkach każdy źle wychodzi.
Cudza własność jest świętą, tknąć się jej nie godzi:
I nasz chłopczyk to poznał, ale już po szkodzie.
Spadł, i gruszek nie dostał i skąpał się w wodzie.
LUDWIŚ.
Kto pilny, pracowity, ten bawić się może! Ale próżniak, broń Boże!
Ludwik się pięknie uczył i wszystko rozumiał,
Kilkanaście bajeczek już na pamięć umiał;
Czytał płynnie, z uwagą, nie przekręcił słowa,
Wiedział gdzie Europa, gdzie szukać Krakowa,
A nawet był tak pilnym, tak chwili żałował,
Że kiedy świeczka zgasła, na pamięć rachował,
Wszyscy mu też pragnęli dostarczyć zabawy,
A mama śliczną piłkę przywiozła z Warszawy
Już po pilności — poszły w kąt dzieła:
Piłka czas cały zajęła.
Ledwie przetarł oczy zrana,
Dalej do piłki, książka nietykana.
Zeszły chwile do obiadu A roboty ani śladu.
Tak dzień za dniem marnie ginie,
A czas jak płynie, tak płynie.
Widzi matka, że na nic wszelkie napomnienia.
Więc dla pana Ludwika także się odmienia.
Już to nie ta postać miła,
Co niegdyś trudy słodziła.
Z groźną postawą, łącząc głos surowy, Temi przemawia słowy:
Kto nadużył dobroci zasłużył na karę;
Odbieram piłkę, boś już przebrał miarę.
Lubię wesołość, niewinne pustoty,
Lecz po zabawie — zaraz do roboty.
A kto na niczem śmie cały dzień trawić,
Nie wart się bawić.
W starym gołębniku, gołębie się gnieździły,
Choć niekształtny i szczupły, był im jednak miły, Bo tam ich karmiły matki. Tam im się rodziły dziatki.
Właścicielowi przyszło coś do głowy Wystawić gołębnik nowy. Gustownie go wybudował
wierzcchuZ wierzchu i wewnątrz nawet pomalował
Sypał ziarna do tej budowy wspaniałewspaniałej,
Gołębie ostaregodo starego jednak ubciekały.uciekały.
Właściciel kazał stary gołęnikgołębnik rozrzucić;
Zaczęły się bardzo smucić;
Lecz na zwaliskach jeszcze się gnieździły
Bo im ten kącik był miły.
To wzruszyło ich pana, zebrał dawne, szczątki
I dla lubej im pamiątki,
W tem samem miejscu i takiej budowy,
Ze starego zrobił nowy,
Bo poznał, że i w ptakach są uczucia tkliwe,
I że nie wszędzie mogą być szczęśliwe.
WALEREK.
Mały Walerek
Dostał cukierek.
Z początku, swą słodyczą, rozkosz dziecku sprawił,
Ale cóż? wkrótce zniknął, niesmak pozostawił.
Mamo! — rzecze Walerek, pełen podziwienia —
Dlaczegóż ten cukierek tak prędko smak zmienia?”
Matka na to odpowie: Nie dziw się kochanie!
Z każdą rozkoszą zmysłów tak się zawsze stanie;
Tylko w rozkoszach serca nie doznasz tej zmiany:
Gardź tamtemi, a w tych smakuj, mój kochany”.
TADEUSZEK.
Raz swawolny Tadeuszek Nawsadzał w flaszkę muszek, A nie chcąc ich możyćmorzyć głodem, Ponarzucał chleba z miodem.
Widząc to ojciec przyniósł mu piernika
I nic nie mówiąc, drzwi na klucz zamyka.
Zaczął się prosić, płakał Tadeuszek,
A ojciec na to: „Nie więź biednych muszek”.
Siedział dzień cały. To go nauczyło: Nie czyń drugiemu, co tobie nie miło.
Jeszcze w zielonej skórce, Dostał się orzech wiewiórce,
Ledwie go dotknie drobnemi ząbkami,
„Jakże mię, rzecze, moja matka mami, Nieraz mi to powiadała,
Że orzeszek potrawa arcydoskonała,
Dziękuję za nią”. Wtem rzuci orzechem,
Podjęła go małpa z śmiechem; Bierze w łapki, rozłupywa, Słodkie ziarnko wydobywa, I gdy go zajada sama,
Rzecze wiewiórce: „Dobrze mówi mama,
Dobry orzeszek, lecz trzeba zgryść wprzódy,
Trzeba wprzód popracować, kto chce mieć wygody.”
• PDF 
• MOBI 
