Dzieła Juliusza Słowackiego tom I (1909)/Od wydawców
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Od wydawców[1] |
| Pochodzenie | Dzieła Juliusza Słowackiego tom I |
| Redaktor | Bronisław Gubrynowicz |
| Wydawca | Księgarnia W. Gubrynowicza |
| Data wyd. | 1909 |
| Druk | W. L. Anczyc i Spółka |
| Miejsce wyd. | Lwów |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI  Cały tom I |
| Indeks stron | |
W setną rocznicę urodzin wychodzi pierwsze wydanie zbiorowe dzieł Juliusza Słowackiego; za życia jego ukazała się tylko część pism i ta stanowiła później zawartość całego szeregu edycyi zbiorowych, z których niestety nieliczne tylko, jak n. p. lwowskie z r. 1880 i z r. 1894 oparły się na pierwodrukach, inne zaś przyniosły teksty bezkrytyczne i do błędów dawnych dodały nowe. Oprócz tych wydań zbiorowych ogłosił w r. 1866 prof. Małecki w trzech tomach »Pisma pośmiertne Juliusza Słowackiego«; tutaj ukazały się między innymi utworami po raz pierwszy w druku dalsze rapsody »Króla Ducha«, nieznane pieśni »Beniowskiego«, poemat »Podróż na Wschód«, szereg niedrukowanych dramatów (Beatryx Cenci, Niepoprawni, Horsztyński i t. d.) i drobne liryki. Druga edycya pism pośmiertnych ukazała się w r. 1885. Ponadto kilka dzieł Słowackiego wydano osobno a mianowicie dr. H. Biegeleisen wydrukował: »Genezis z ducha«, »List do Rembowskiego«, »Wykład nauki«, »Dziennik z lat 1847—1849«, »Matkę Makrynę Mieczysławską« i »Raptularz poety«; H. Rychter wydał wraz z drobnymi poematami dramaty »Agezylausz« i »Z dziejów W. Nowogrodu«; dr. A. Górski ogłosił »Samuela Zborowskiego« i »Zawiszę Czarnego«, szereg wreszcie drobnych utworów umieściły rozmaite czasopisma.
Osobna wzmianka należy się niezwykle starannej edycyi »Genesis z ducha«, dokonanej przez prof. W. Lutosławskiego; zadawala ona wszelkie wymogi krytyki naukowej i daje wzór — w warunkach naszych niestety niedościgniony — jakby należało wydawać arcydzieła naszej literatury.
Wydanie obecne jest pierwsze, które przynosi całą spuściznę literacką twórcy »Króla Ducha«: opiera się na pierwszych edycyach pism, ogłoszonych za życia Słowackiego i na autografach, inne zaś wydania uwzględnia tylko w takiru razie, jeżeli autografów nie można było odnaleźć lub wydostać. Oprócz utworów zupełnie do tej pory nieznanych i nie drukowanych ukazuje się tutaj szereg dzieł po raz pierwszy w brzmieniu autentycznem, tak jak wyszły z pod pióra autora; w odmianach tekstu podane są) z jak największą ścisłością wszystkie poprawki poety a wśród tych pierwsze rzuty i fragmenty piękności niezwyklej. Objaśnienia dodane do każdego tomu dotyczą najważniejszych kwestyi rzeczowych i przeznaczone są dla szerszej publiczności.
W tomie pierwszym z 226 drobnych wierszy tekst 137 oparty jest na autografach, 14 podano według wydań za życia Słowackiego dokonanych, a reszta oparta jest na innych wydaniach późniejszych, przeważnie na wydaniu w »Warcie«. W tomie drugim »Szanfary« został wydrukowany według autografu, »Podróż na Wschód« według wydania prof. Małeckiego z r. 1866, a wszystkie inne utwory (Hugo, Mnich, Jan Bielecki, Arab, Żmija, Godzina myśli, Lambro, Anhelli, Poema Piasta Dantyszka o piekle) według pierwszych edycyi autorskich. W tomie trzecim tekst »Ojca Zadżumionych«, »W Szwajcaryi«, »Wacława« i pięciu pierwszych pieśni »Beniowskiego« opiera się na wydaniach z lat 1839 i 1841, tekst dalszych pieśni »Beniowskiego«, »Rozmowy z Matką Makryną Mieczysławską«, »Pana Tadeusza« (część IV) »Fragmentu poematu« wydrukowany został według autografów, tekst »Teogonii« według odpisu Szczęsnego Felińskiego a tekst »Konrada Wallenroda« i trzech części »Pana Tadeusza« według druku w »Warcie«. W tomie czwartym »Król Duch« ukazuje się po raz pierwszy ze wszystkiemi odmianami i fragmentami; rapsod pierwszy oparty jest na pierwszem wydaniu, dalsze rapsody są wydrukowane według autografów a jedynie tylko drobne urywki w odmianach tekstu podane są według druku w »Warcie«. Z dramatów, umieszczonych w tomach piątym do dziewiątego, wydrukowane są według pierwszych edycyi następujące: »Mindowe«, »Marya Stuart«, »Kordyan«, »Mazepa«, »Balladyna«, »Lilla Weneda«, »Ksiądz Marek«, »Sen srebrny Salomei«; według autografów: »Horsztyński«, »Krakus«, »Wallenrod«, »Złota czaszka“, »Beatrix Cenci« (fragment franc.), »Beatryks Cenci«, »Fantazy«, »Samuel Zborowski«, »Zawisza Czarny«, »Agezylausz«, »Książe Michał Twerski« i »Walter Stadion«; według wydania prof. Małeckiego: »Jan Kazimierz« i »Beniowski«. Z tłómaczeń w tomie dziewiątym wydrukowane są: według pierwszej edycyi »Książe Niezłomny«, według autografów urywek »Iliady« i »Makbeta«. W tomie dziesiątym z utworów prozaicznych wydrukowano według pierwszych edycyi następujące: »Przedmowa do III. tomu Poezyi«, »Kilka słów odpowiedzi na artykuł p. Z. K. o poezyach J. Słowackiego«, »Święcone u J. O. Księcia Radziwiłła Sierotki«, »Preliminarya peregrynacyi do Ziemi świętej J. O. Księcia Sierotki«, »Noc letnia«, »Do Księcia A. Czartoryskiego«, »Do emigracyi o potrzebie idei« i »Głos brata Jul. Słowackiego do Zgromadzonych«; według autografów »Krytyka krytyki i literatury«, »Genezis z ducha«, »List apostolski«, »Wykład nauki«, »List do J. N. Rembowskiego«, »II. list do Ad. ks. Czartoryskiego«, »Kazanie na dzień Wniebowstąpienia Boskiego«, »Odezwa do braci w Kole«, »Fragmenty filozoficzne« (II, III, V i VI), »Notatki i zapiski w raptularzu«, »Z Pamiętnika Babki«, »Noty w podroży po Palestynie i Syryi«, »Dziennik z lat 1847—1849« i »Urywki«; według innych wydań: »Król Ladawy«, »O poezyach Bohdana Zaleskiego«, »Fragment z powieści«, »Fragmenty literackie« (I—II), »Fragment planu dramatu«, »Głos z wygnania do braci w kraju«, »Modlitwa dla matki«, »Fragmenty filozoficzne« (I i IV), »Z Notatnika« i »Pamiętnik z lat 1817—1832«.
Prócz tego nadmienić należy, że po ukończeniu już druku całego prawie wydania odnalazły się urywki z autografów »Mazepy«, »Lilli Wenedy«, »dwóch listów do Krasińskiego«, »wiersza do A. Hołyńskiego« i »Grobu Agamemnona«; są one uwzględnione w dodatku do tomu pierwszego, gdzie również pomieszczono sprostowania błędów, dostrzeżonych już po ukończeniu druku wszystkich tomów.
Ze względów wydawniczych rozłożono w wydaniu niniejszem całą spuściznę Słowackiego na działy, zbierając w tomie pierwszym wiersze drobne, w tomach drugim do czwartego powieści poetyckie w tomach piątym do połowy dziewiątego dramaty, w drugiej części tomu dziewiątego tłómaczenia, a w tomie dziesiątym prozę. W każdym dziale starano się zachować porządek chronologiczny, — zaznaczyć jednak należy, że szczególnie co do chronologii drobnych wierszy pozostaje jeszcze wiele trudnych kwestyi spornych do rozstrzygnienia.
W sprawie pisowni przyjęto jako zasadę reguły proponowane przez Akademię Umiejętności w Krakowie, wszystkie jednak charakterystyczne cechy językowe Słowackiego zostały jak najwierniej zachowane, o ile tekst utworu mógł być oparty na autografie lub pierwodruku.
Odmiany tekstu są w dziale wierszy drobnych, powieści poetyckich i prozy w ten sposób ułożone, że naprzód podany jest tekst główny a potem odmianka, w dramatach naprzód idzie odmianka a potem tekst główny.
Jeżeli w wydaniu obecnem ukazuje się po raz pierwszy cały szereg niezwykle ważnych i nieznanych tekstów i waryantów, to jest owocem nie tylko starań i zabiegów wydawcy, lecz również niezwyklej życzliwości osób i instytucyi, które ze zbiorów swoich raczyły udzielić autografów Słowackiego. W pierwszym rzędzie słowa gorącej i szczerej podzięki złożyć należy Czcigodnemu Prof. Antoniemu Małeckiemu, który wszystkie rękopisy, jakie posiadał, oddał w ręce dr. Br. Gubrynowicza do użytkowania w wydaniu; ponadto były do dyspozycyi bogate zbiory Biblioteki im. Ossolińskich, Biblioteki Dzieduszyckich, Biblioteki Baworowskich i Biblioteki Pawlikowskich we Lwowie, Biblioteki Akademii Umiejętności w Krakowie; Biblioteki Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, Biblioteki Krasińskich w Warszawie, Biblioteki muzeum polskiego w Rapperswylu i Biblioteki stacyi naukowej polskiej w Paryżu. Z osób prywatnych udzielili z całą gotowością autografów poety pp. R. Ujejski, Szcz. Barzykowski, J. Porębski. St. Wasylewski i inni, którzy nie życzyli sobie wyjawienia nazwiska.
