Encyklopedja Kościelna/Aleksandryjski patrjarchat
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Aleksandryjski patrjarchat. Ponieważ kościół aleksandryjski założony był przez Św. Marka, a nadto Aleksandrja była stolicą Egiptu, przeto wcześnie kościół tamtejszy pozyskał pierwszeństwo przed innemi sąsiedniemi, a biskup jego wyróżniał się nazwą arcybiskupa. Tytuł patrjarchy był jeszcze nieznany; nawet sobór nicejski, określajac patrjarchalne prawa biskupów Rzymu, Aleksandrji i Antjochji, nazywa ich tylko metropolitami. Ale już wówczas uznawano wielką różnicę pomiędzy tymi a innymi metropolitami. Pod metropolitą aleksandryjskim zostawali biskupi czterech prowincji: Egiptu, Tebaidy, Libji i Pentapolu; a zatem ulegało mu nawet wielu metropolitów Liczba biskupów, zależnych od Aleksandrji, musiała być wielką, kiedy na soborze zebranym pko Arjuszowi, 321 r., było około 100 biskupów. Miał wówczas biskup aleks. drugie miejsce, zaraz po Papieżu, antiocheński trzecie, a od soboru nicejskiego, jerozolimski czwarte. Ale gdy drugi sobór powszechny konstantynop. 381 r. i czwarty, chalcedoński 451 r. przyznały pierwsze miejsce po Papieżu biskupowi Nowego Rzymu, t. j. konstantynopolit., aleksandryjski musiał poprzestać na trzeciém miejscu, jakkolwiek Papieże, jak np. Leon I, kilkakrotnie przeciwko tej zmianie protestowali. W IV w. spotykamy się z nazwą patrjarchów: nazywano tak wówczas niektórych biskupów, nie z powodu godności ich stolicy, ale z tytułu ich osobistej powagi. Na początku V w. weszło w zwyczaj dawać tę nazwę tylko wielkim metropolitom: rzymskiemu, aleksandr., antjocheń. i jerozolimskiemu. Urzędowo po raz pierwszy tytuł ten użyty był na 4 soborze powszechnym 451 r. (ob. Patrjarcha). W czasie sporów arjańskich i monofizyckich, heretycy nieraz opanowywali stolicę patrjarszą w Aleksandrji, ale tylko przechodnio; dopiero za panowania Saracenów straconą została dla Kościoła. Nie udawały się późniejsze usiłowania połączenia monofizyckiego patrjarchatu aleksandryjskiego (rezydencja w Kairze) z Kościołem. Cf. Binterim, Denkw. t. III. p. 216. Od czasu, jak Aleksandrja wpadła w ręce monofizytów (koptów), w Kościele katolickim są tylko tytularni patrjarchowie aleks. Że jednak katolicyzm poczyna się tam odradzać zwolna, przeto Grzegorz XVI, Papież, ustanowił apostolski wikarjat aleksandryjski. Cf. Eutychius (patjarcha aleks. w X w.), Alexandrinae eccl. origines, arabice et latine ed. Pockocke, Oxon. 1658, 3 v. Renaudot, Hist. Alexandrinorum patriarcharum Jacobitarum. Paris 1732. (Hefele.). N.
