Encyklopedja Kościelna/Astronomja biblijna

	<<< Dane tekstu >>>
Tytuł	Encyklopedja Kościelna (tom I)
Redaktor	Michał Nowodworski
Data wyd.	1873
Druk	Czerwiński i Spółka
Miejsce wyd.	Warszawa
Źródło	Skany na Commons
	Indeks stron

›››

Astronomja biblijna. Wysoko na swe czasy posunięta astronomja w Egipcie, Chaldei i Babilonji, nie mogła być obcą i Żydom, tém bardziej, że i u nich życie pasterskie musiało się do gwiazdoznawstwa przyczyniać. Biblja jednak mało nam zostawiła o tém śladów. Pomimo surowych praw przeciw astrologji i astrolatrji, żydzi nieraz popadali w ten rodzaj bałwochwalstwa i, na wzór innych narodów wschodnich, czcili słońce (ob. Baal), księżyc (ob. Astarte) i gwiazdy (hebr. khokhab, khokhabim), te ostatnie pod ogólną nazwą niebieskich zastępów (tsaba haszszamaim, Is. 40, 26. cf. Jer. 33, 22. Por. art. Bałwochwalstwo u żydów). Do obserwacji ściślej astronomicznych pobudzało prawo Mojżeszowe, gdy nakazało obchodzić uroczystemi ofiarami każdy pierwszy dzień miesiąca (Num. 28, 11) i dzień nowego roku (Num. 29, 1...). Kalendarz żydowski był zastosowany do roku księżycowego. Jednakże uroczystość Paschy zmuszała ich często rok księżycowy uzupełniać i do słonecznego naciągać. Według bowiem Levit. 23, 10. 15 — 16, w drugim dniu Paschy należało składać w świątyni pierwszy snopek zboża, na rozpoczęcie żniw. Skoro więc spostrzeżono, że do dnia 16 miesiąca Nizan (nasz 16 Lut. — 16 Marca) zboże nie dojrzeje, między ostatni (Adar) a pierwszy miesiąc (Nizan) roku kościelnego, wtrącano cały miesiąc przybyszowy (W'adar, drugi Adar). Zdaje się, że nie był im obcy zodjak (mazzaloth) IV Reg. 23, 5. cf. Gen. 37, 9.?). Niektóre konstellacje i gwiazdy mają swoje nazwy, jako to: l) Helel (Is. 15, 12), chald. khokhab nog'ach (jedno i drugie znaczy gwiazdę błyszczącą), gwiazda poranna, odznaczająca się swym blaskiem (cf. Apoc. 2, 28. 22, 16. Eccli. 50, 6); w Wulg. Lucifer (niosący światło). Wielu dawnych kommentatorów, idąc za Orygenesem (De principiis I. 5, 9), tekst Izaj. 14, 12. wzięli za odnoszący się do upadku aniołów i nazwę Lucyfera nadali wodzowi szatanów. 2) Khima (Job. 9, 9. 38, 31. Am. 5, 8), właściwie gromada, według tłumaczy, oznacza gromadę gwiazd w konstellacji Byka; ztąd przekładają raz Pleiadae, drugi raz Hyadae. 3) Khesil (Job i Amos 11. cc.), albo (według dawnych przekładów wschodnich) Nephila, t. j. olbrzym, odpowiada greckiemu Orjonowi (Michaëlis, Suplem ad lexic. hebr. s. 1319...). Izajasz (13, 10) kładzie khesilim (licz. mn. od khesil.); lecz jest to wyrażenie poetyckie, znaczące: Orjon i gwiazdy jemu podobne. 4) Asz (Job 9, 9), tak i dziś jeszcze Arabowie nazywają konstellację Wielkiej niedźwiedzicy (ob. Gesenii, Thesaur. lit. ain); inni rozumieją pod tym wyrazem Plejady, inni Koziorożca; Wulg. nazywa Arcturus (Job 9,9. 38,31. Am. 5, 8). 5) Aisz-al-bneicha (Job 38, 32), t. j. „Niedźwiedzica nad synami swemi,” czyli z trzema gwiazdami, które tworzą jej ogon. 6) Na-kasz-bariah. Wąż uciekający (Job 26, 13), wielu komentatorów tłumaczą przez Szatana (Vulg. coluber tortuosus, wąż zawiły), inni przez monstrum ziemne lub wodne; lecz, że l. c. jest mowa o ozdobie niebios, przeto właściwszém się być zdaje tłumaczenie tego wyrazu przez konstellację Smoka. 7) Διόσκουροι (Act. 28, ll), Vulg. Castores, konstellacja Bliźniąt. Podziału gwiazd na stałe, komety i planety nie znajdujemy w St. Test.; w Nowym zaś, jest tylko jedno pod tym względem wyrażenie (list. Jud. w. 13): ἀστἑρες πλανῆται (Vulg. sidera errantia). Imiona planet: Gad i Mem (Jowisz i Wenus, Isai. 65, ll. parantes τῷ Gad mensam, et implentes τῷ Meni libamen), Nebo (Merkury, Isai 46, l), Khijun (Saturn, Amos 5, 26) i Nergal (Mars, IV Reg. 17, 30), wzięte są z zabobonnej już astrologji Babilończyków, Chaldejczyków, Assyryjczyków, Egipcjan i dawnych Arabów. Dwie pierwsze uważały się za początek wszelkiego dobra, a dwie ostatnie, jako sprowadzające nieszczęście. Ob. Weidler, Historia Astronomiae. Viteb. 1741. Ideler, Untersuchgen üb. d. Ursprg. u. d. Bedeutg. d. Sternnamen., Berl. 1809. J. M. Neumann, Zusammenstellg aller astrognost. Bennengen in A. Test., Bresl. 1819. Jahn, Bibl. Archäol. I. 497. X. W. K.