Encyklopedja Kościelna/Augustinus Antoni
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Augustinus Antoni (Agostino Antonio), znakomity prawnik i filolog XVI w., ur. 1517 r. w Saragossie, stolicy król Aragońskiego, gdzie ojciec jego był kanclerzem. Prawa słuchał w sławnych na ówczas uniwersytetach Padwy i Bolonji. Paweł III Pap. mianował go członkiem roty (ob.) rzymskiej (1544); Juljusz III wysłał do Anglji (1555) na ślub Filipa II z Marją. A że Marja podówczas zamierzała połączyć Anglję z Kościołem, Aug. dodany został kardynałom legatom, tamże będącym, do rady w kwestjach i trudnościach prawnych, jakieby w tej okoliczności mogły wyniknąć. Przez Pawła IV mianowany (pod koniec r. 1556) biskupem Alify (w Neapolitańskiém), jeździł (1558) w jego imieniu do Ferdynanda I ces., aby go skłonić do zgody z Filipem II hiszp. Przeniesiony (1561) na biskupa Leridy w Hiszpanji, zanim tam się udał, przepędził 3 lata na soborze trydenckim, gdzie gorliwie popierał dekrety reformy kościelnej. W r. 1576 posunięty został na godność arcybiskupa Tarragony, tamże † 1586. Żyjąc w czasach zapału do klassycyzmu, studja prawne łączył z filologją, zkąd poszło, że od kommentatorów prawnych zwrócił swój umysł na nową metodę, która, łącząc prawo z historją, zajęła się badaniem źródeł prawnych. Pierwszém jego w tym rodzaju dziełem było Emendationum et Opinionum Il. IV, Venetiis 1543 (przedrukowywane w różnych miejscach: 1554, 1560, 1574, 1591, 1594, 1650), wydane jeszcze podówczas, gdy A. poświęcał się nauce prawa w Bolonji, a na krótki czas zajechał do Florencji, i tam z Torellim porównał kodeks florentyński pandektów. Najwięcej go zajmowało przez całe życie dokładne wydanie soborów. Nosił się z tą myślą od r. 1538, gdy odbywał podróż przez Niemcy i w tamtejszych bibljotekach napotykał bogate ku temu materjały i wiele ich zebrał. Dotychczasowe bowiem wydania Merlina (r. 1524, 1530, 1535) i Crabbego (1538, 1551) były niedostateczne. A. proponował to w r. 1557 arcybiskupowi toletańskiemu, później (1572) Filipowi II i (1573) Grzegorzowi XIII; lecz chęci jego spełzły na niczém. Chciał przynajmniej w części swój plan wykonać, gdy Surjusz przystępował do drugiego wydania (1-e 1567) i prosił go o pomoc. A. przyrzekł mu (1575) dać warjanty, wiele materjałów niedrukowanych i pomoc pieniężną, byle sobory (greckie) nietylko w przekładzie, ale i w oryginale drukowane były. Lecz nakładca (Calenius) zgodzić się na to nie chciał. Te prace usposobiły go do krytyki nad Decretum Gratiani, którą napisał p. t. De emendatione Gratiani, dialogorum ll. II [1], gdzie bada wartość nadpisów każdego kanonu w Gracjanie, i źródeł przez niego użytych. Drugiém, niemniej ważném, dziełem Augustina jest Juris Pontificii Epitome, albo De quibusdam veteribus canonum ecclesiasticorum collectoribus judicium et censura. Pierwsza jego część wyszła po śmierci autora w Tarragonie 1587 r., druga i trzecia pozostały w rękopiśmie. Na przedstawienie kard. Caraffa, Sykstus V polecił Franciszkowi Aduartes przysposobić wspomniane dzieło do druku; lecz śmierć kard. Caraffa, Sykstusa i Aduartesa przeszkodziła wydrukowaniu. Kard. Baronjusz rękopism złożył w bibljotece watykań. i dopiero kosztem Pawła V Pap., r. 1611 w Rzymie wydrukowany został[2]. W krytyce swej A. jest oględnym, np. o pseudo Izydora dekretaljach nie rozstrzyga, dla tego, że przeciw ich autentyczności za mało miał dowodów. Zebrał też statuty swej prowincji kościelnej (Constitutionum provincialium Tarraconensium libri V. Tarraconae 1580). Dzieła jego razem zebrane wydał J. Rocchius, Lucae 1765—74, 8 t. fol. Do nich dodać należy A. Augustini Epiatolae latinae et italicae, ed. J. Andresius, Parmae 1804. Ob. Andreae Gallandii, De vetustis canonum collectionibus, dissertationum sylloge, Mogunt. 1792, 2 v., gdzie, oprócz traktatów Agostin'a, jest też panegiryk (Andreae Scotti v. Schotti, Laudatio funebr. Antonii Aug.), wydany 1586 r., a powtórzony przy Dialog. de emendat. Grat. i w Opera omnia. Materjały inne do jego życiorysu są w Opera i w Epistolae. Cf. Maassen, Gesch. d. Quellen d. canon. Rechts, Gratz 1870 t. I. s. 19—34. X. W. K.
