Encyklopedja Kościelna/Azyma
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Azyma, azymus, azymum (Mace). Z greckiego ἄζυμος, przaśnik, chléb przaśny, opłatek, z jakiego się robią Hostje do ofiary Mszy św., przynajmniej wedle zwyczaju i prawa Kościoła łacińskiego. Do ważności sakramentu potrzebny chléb pszenny, bez względu: przaśny, czy kwaśny, tak wyrokował Leon IX, tak i florenckie koncylium (1439 r.): że jednak Ewangeliści wyraźnie świadczą, że Pan Jezus pożywał paschę i ustanowił Najświętszy Sakrament w pierwszy dzień przaśników, kiedy się już żydom, pod karą śmierci, z Bożego rozkazu, kwaśnego chleba jeść nie godziło (Exod. 12, 19. ob. Pascha), ztąd Kościół łaciński trzyma się zwyczaju konsekrowania na chlebie przaśnym. Wyjątek tylko robi dla unitów obrządków wschodnich, oraz dla każdego kapłana, celem dopełnienia ofiary Mszy św. w jedynym wypadku, kiedy spostrzeże nieważność materji chleba, już po konsekracji wina, a chleba przaśnego zgoła mieć nie można (Herdt, S. Liturg. Praxis t. 2 n. 136). Za zdaniem łacinników, prócz Ewangelistów, mamy św. Pawła (I Kor. 5, 7), który przaśniki chwali w Eucharystji jako symbol niewinności. Św. Epifanjusz i Orygenes także wyraźnie za przaśnikami świadczą. Inaczej zaś utrzymują Grecy. Praktyki swej dowodzą tém: że tylko chleb zwyczajny kwaśny, jest chlebem (gr. ἆρτος, od ἆιρω, wznoszę, oznaczać ma chleb z ciasta kwasem w górę wzniesionego); że przaśniki są nieprzyjemne i symbolicznie znaczą niedolę egipską; że kwas konieczny, według nich, do oznaczenia radości uczty eucharystycznej; że kwas, zmieszany z mąką pszeniczną, jest doskonałym symbolem Wcielenia, przez które natura Boska złączyła się z ludzką; że wreszcie kanon XI trullański (ob. Trullańskie synody) odrzuca przaśniki (mace) żydowskie, z obawy wspólnictwa z ceremonjami starego zakonu. Ob. Perrone, Prael. theologicae, de Euch. sacr. Co się tyczy znaczenia greckiego wyrazu ἆρτος, podług wschodnio greckiego zwyczaju mówienia, oznacza on równie, jak hebr. lechem, wszelki rodzaj chleba. Jednakże dawniej, prawie do IX wieku, i kwaśny nie był wykluczony, jak tego dowodzi Jac. Sirmond (Disquisitio de Azymo, 1651, w Opp. t. IV s. 513... ed. Paris. 1696) i kard. Bona (Rerum liturgicar. t. II p. II s. 141, Augustae Taurin. 1749), za którymi idzie wielu uczonych. Inni przeciwnie utrzymują, że tylko chleb przaśny na zachodzie był w użyciu (Ciampini, De perpetuo azymo usu in Eccl. latina, vel saltem Romana, Romae 1688; Mabillon, Diss. de pane eucharistico azymo ac fermentato, Paris 1674; Werner, Gesch. d. apolog. Literat. III 82... 106..). Sposób przyrządzania azymów, ob. pod a. Hostja. X. S. J.
