Encyklopedja Kościelna/Balsamon
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Balsamon Teodor, uczony prawnik Kościoła greckiego, żyjący w XII w., najprzód djakon, kanclerz i archiwista (nomophylax et chartophylax) kościoła patrjarchal. konstpol., przełożony kościoła N. M. Panny, za murami Konstpola, nad morzem będącego, zwanego ad Blachernas. Mianowany patrjarchą antjocheńskim, stolicy swej nie widział, bo ta była w ręku łacinników. Cesarz Izaak obiecywał mu patrjarchat konstpolit., lecz obietnicy nie ziścił. Żył jeszcze w r. 1204, podczas zdobycia Carogrodu przez łacinników. Około r. 1170 napisał dwa kommentarze do prawa kościelnego greckiego: jeden do zbioru Jana Zonary, drugi do Nomokanonu Focjusza. W nich objaśnia wątpliwości, mogące wyniknąć przy zastosowaniu kanonów w praktyce, stara się pogodzić sprzeczności między różnemi postanowieniami i okazać stosunek kanonów kościelnych do praw świeckich. Za zasadę przyjmuje, że pierwsze obowiązują przed drugiemi i, że z dawnego prawa Justynianowego, te tylko postanowienia mają swoją moc, które przyjęte zostały w Bazylikach (ob.). Dla tego w kommentarzu do Nomokanonu focjuszowego, przy tekstach z kodeksu justynianowego pilnie zestawia odpowiednie postanowienia z Bazyliki. Obadwa kommentarze przełożyli na język łaciński i wydali: Gentianus Hervetus (Parisii 1561 fol.) i Henryk Agylaeus (Basileae 1561 r.). Tekst grecki kommentarza de Nomok. Foc. wydał Krzysztof Justel (Nomocanon Photii cum comment. Th. Bals. ex interpr. Henr. Agylaei, Paris 1615), powtórzył z poprawkami jego syn w Bibliotheca juris canonici, t. II. (1661). Obadwa kommentarze po grec., z przekładem Hervet'a, wydał Jan Tilius (Canones SS. Apostolor., Concilior. generalium et provincialium, SS. Patrum epistolae can. Praefixus est Photii Nomocanon, Paris 1620 fol.), lepiej Beverege (Synodicon sive Pandectae canonum ab Eccl. gr. receptor. Oxonii 1672). Ten ostatni jednak ma tylko tekst kollekcji Zonary, bez focjuszowego Nomokanonu. Poprawki do Beverege'a z dawnych rękopismów dał Wolf, w Anecdota graeca, sacra et prof. t. IV s. 113—165. Paratitla zaś, czyli Collectio ecclesiasticarum constitutionum, wydane najprzód przez Leunclaviusa po łacinie (Francof. 1593), a powtórzone z objaśnieniami jego i Fabrota w Justelli et Voellii Biblioth. jur. can. t. II, z dodaniem tekstu grec., pochodzą z w. VII, a nie od Balsamona. Inne traktaty prawne B’a znajdują się (grec. i łac.) w J. Leunclavii Juris Graeco-Romani, t. 2. ed. Marqu. Freherus (Francof. 1596 fol.). Epistola Th. B. ad Antiochenos de Jejuniis i Epist. ad Theodosium abbatem de monachis rasophoris (raso indutis) gr. i łac. ap. Cotelerium, Monum. eccl. graec. t. II s. 492 i t. III s. 473. Ob. Biener, Zeitschr. für geschichtfl. Rechtswissenschaft des Ausland., 1856 t. 28 s. 109—205. Mortreuil, Hist. du droit Byzantin, Paris 1843—46. III 432. X. W. K.
