Encyklopedja Kościelna/Bernis Franciszek Joachim
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom II) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Bernis Franciszek Joachim, hrabia Lyonu, kardynał, pochodził ze starej lecz ubogiej familji szlacheckiej; ur. 22 Maja 1715 r. w St. Marcel de l'Ardèche, bez wewnętrznego powołania obrał sobie stan duchowny. Obdarzony kilku beneficjami, młody Bernis udał się do Paryża, celem szukania stosunków i protektorów. Zdolności więcej świetne niż głębokie, pewne usposobienie do poezji i umiejętność życia uczyniły go ulubieńcom wyższego towarzystwa, i księżna Rohan poleciła go markizie de Pompadour. Lecz musiał on czekać jeszcze długo, nim weszła jego gwiazda. Dopiero w 1751 r. wyprawił go Ludwik XV w charakterze posła do rzeczypospolitej Weneckiej, i Bernisowi nastręczyła się tym sposobem możność okazania się zręcznym dyplomatą. Jako poseł zjednał on sobie zaufanie dworu francuzkiego i szacunek rzeczypospolitej. W 1756 Bernis pośredniczył między królem i parlamentem paryzkim, i wkrótce potém między Pap. Benedyktem XIV i rzeczpospolitą Wenecką. W kilka miesięcy zawarł on między Francją i Austrją przymierze, gorąco popierane przez Marję Teresę i markizę Pompadour, a w 1757 został ministrem spraw zagranicznych. Na tém stanowisku otrzymał 1758 r. kapelusz kardynalski, popadł jednakże w niełaskę u dworu za to, że nie chciał się poddawać we wszystkiém woli mark. Pompadour, i oddalił się do swojego opactwa St. Medard. Po pięciu latach król przywrócił go do swojej łaski i wyniósł do godności arcybiskupa Albi. W czasie swojej niełaski, Bernis skromném życiem zjednał sobie powszechny szacunek; odkąd wszakże powrócił do Paryża, w postępowaniu jego zaszła niekorzystna zmiana. Jakkolwiek Bernis dobrze trzymał o jezuitach, dał się wszakże użyć za narzędzie przeciwko nim. Choiseul obiecał mu miejsce posła w Rzymie, za co Bernis zobowiązał się przeprowadzić po śmierci Klemensa XIII (1769) wybór nieprzyjaznego jezuitom Papieża, i wymódz na nim zniesienie tego zakonu. Ufny w swoje znaczenie, zawołał próżny Francuz: „Nigdy francuzcy kardynałowie nie mieli takiego wpływu, jak w obecném conclave,“ rzeczywiście zaś był on tylko narzędziem w ręku hiszpańskiej partji. Kiedy Klemens XIV został wyniesiony na tron papiezki, Bernis pozostał na urzędzie posła w Rzymie, dla popierania sprawy zniesienia zakonu jezuitów. Kardynał Ganganelli w czasie konklawe obiecał to uczynić. Lecz zostawszy Papieżem, wszelkich usiłowań dokładał, aby obietnicy danej nie spełnić: obsypywał Bernisa grzecznościami, szukając w nim pomocy przeciwko gwałtownym wymaganiom partji hiszpańskiej. Bernis ubolewał nad ciężkiém położeniem nieszczęśliwego Papieża, lecz król hiszpański dopomniał się u dworu francuzkiego o odwołanie Bernisa z Rzymu, jeżeli ten nie zajmie się gorliwie zniesieniem jezuitów. Bernis zmienił wtedy swoją postawę względem Papieża i 21 Lip. 1773 r. wydane zostało pamiętne w historji Kościoła breve kassacji. W młodości B. napisał kilka kwiecistych i bardzo w one czasy lubionych poematów, za co otrzymał miejsce w akademji. O jego udziale w zniesieniu zak. jezuitów, dokładną wiadomość znaleść motyla w artykule hr. Aleksego de Saint-Priest, w Revue de deux mondes, za Kwiecień 1844 r., i w Henriona Historji zakonów (w tł. niem. Fehra II 144). (Hefele). J. N.
