Encyklopedja Kościelna/Besoldus Krzysztof
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom II) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Besoldus Krzysztof, sławny prawnik i uczony konwertyta, ur. 1577 r. w Tybindze. Ojciec jego Ulrych Besoldus, adwokat, a następnie sekretarz wolnego miasta Eslingen, sam kierował edukacją Krzysztofa. Oddany naukom młodzieniec, zjednał sobie przyjaźń uczonych, Wilh. Schickarda i Walent. Andreä; nauczycielem jego był znakomity Keppler. Na żądanie ojca, B. studjował prawo i w 1598 r. otrzymał stopień doktora. Lecz sucha nauka prawa nie zaspakajała jego gorącej żądzy wiedzy: zajął się więc greckim i hebrajskim, aby w oryginale czytać Pismo św. Z nauką Biblji łączył B. studja nad ojcami Kościoła, historją i matematyką. Nie uszła uwagi szlachetnego młodzieńca rozpusta, panująca wówczas między wyższemi klasami społeczeństwa, i coraz więcej dojrzewał w B. zamiar usunięcia się od świata i poświęcenia się nauce. Tak szybkie czynił też on postępy, że w krótkim czasie, oprócz kilku wschodnich języków, dokładnie poznał łaciński, grecki, hiszpański, włoski i francuzki, a Wilh. Schickard nazywa go „infinitae lectionis homo doctrinaeque multiplicis, linguarum non minus octo peritissimus.“ Po śmierci Neuffera (1610 r.) oddano B. katedrę prawa w Tybindze. Lecz i wtedy cały czas wolny od zajęć professorskich poświęcał on studjom nad teologją, historją i matematyką. Usposobienie umysłu B. coraz wyraźniej się objawiało: katolicka ascetyka, majestat katolickiego nabożeństwa, wywierały na jego serce szczególny urok. Książka Jana Arndta (ob.) „O prawdziwym chrystjanizmie“ silnie oddziałała na duszę B., który z wielkim zapałem oddał się czytaniu i rozmyślaniu dzieł Taulera, Tomasza a Kempis i Ruysbroecka. W 1623 r. wydał on Taulera (Pia de vita et passione Christi exercita), w niemieckim języku na nowo p. t. Nachfolgung d. armen Lebens Christi (naśladowanie ubogiego życia Chrystusowego). Nic więc dziwnego, że już wtedy powszechnie uważano Besolda za katolika i że myślano o usunięciu go z katedry w uniwersytecie. W istocie zaś wahał się on jeszcze między religją katolicką a protestantyzmem, o czém świadczą listy B. z tego czasu pisane do Kepplera. B. pięćdziesiąt lat życia już liczący, lękał się, aby publiczném przejściem na łono Kościoła nie utracił pozycji zajmowanej w społeczeństwie. W tym czasie ciężkiej walki wewnętrznej (1629 r.), przypadkiem znajdował się on w Scheer na katolickiej uroczystości śś. Wunibalda i Wilibalda. Modlitwy pobożnych i majestat ceremonji kościelnych tak silnie wstrząsnęły umysłem B., że ślubował on powrócić do Kościoła katolickiego, jeżeli Bóg mu pobłogosławi i da potomka, po dwudziestu dziewięciu latach w bezpłodném małżeństwie spędzonych. Kiedy urodziła mu się córeczka, a następnie po niebezpiecznej chorobie do zdrowia wróciła, uszczęśliwiony ojciec potajemnie złożył kat. wyznanie wiary, przed prowincjałem franciszkanów w Heilbronn (1 Sierp. 1630 r.). Tymczasem Szwedzi zajęli Rottenburg i B. przez cztery jeszcze lata był profesorem w Tybindze i dopiero, kiedy cesarscy, po bitwie pod Nördlingen, zajęli ziemie wirtembergskie, jawnie wyznał swoją wiarę (1635). W 1637 r. B. powołany został na professora pandektów do Ingolsztadu. Papież proponował mu profesurę w Bolonji, lecz wtedy właśnie śmierć zaskoczyła Besolda, 15 Września 1638 r. B. ogłosił drukiem powody przejścia do Kościoła kat. (Christliche und erhebliche Motive, warum Christ. Besoldus etc., Ingolstadt 1637 i 1639). W dziele tém dowodzi on, że prawdziwa wiara znajduje się tylko w Kościele katolickim i że porzucił protestantyzm z pobudek sumienia. Z 90 jego dzieł teologicznej, politycznej, prawnej i historycznej treści, przytaczamy niektóre: Hieron. Savonarolae de simplicitate vitae christ. libri V.; Hieraklit czyli zwierciadło świeckich próżności (Hieraklit oder Spiegel der weltlichen Eitelkeiten) Synopsis politicae doctrinae. Synopsis rerum ab orbis conditione gestarum. Historia Orientis. Prodromus vindiciarum eccl. Würtemb. Documenta rediviva monasteriorum praecipuorum in ducata Würtemb. sitorum. Virginum sacrarum munimenta. Cf. Moser, Patriot. Archiv. für Deutschland, VIII n. 6 s. 430; Iselin, Histor. Lexicon, 1, 477, i Räss, Die Convertiten, t. V (1867) s. 310—328. (Stemmer). J. N.
