Encyklopedja Kościelna/Boże Narodzenie
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom II) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Boże Narodzenie, święto obchodzone 25 Gr. w Kościele łacińskim, z czasów Apostolskich, lub bardzo im bliskich, na pamiątkę narodzenia się Jezusa Chrystusa. Kościoły na wschodzie pierwotnie w różnych miesiącach święto to obchodziły: d. 6 Stycznia, w Kwietniu, w Maju, nareszcie, za czasów św. Chryzostoma (w w. IV), uznały za rzetelną rachubę rzymskę (gdzie łatwiej było, powiada tenże święty, z ksiąg spisu za Kwiryna, wiedzieć i zapewnić się o dniu narodzenia Chrystusa Pana), zaczęły razem z Kościołem zachodnim obchodzić tegoż dnia pamiątkę Bożego Narodzenia. Ob. a. Chronologja biblijna. Tę wielką pamiątkę obchodzi Kościół bardzo uroczyście, przez święto największe w roku (krom Wielkanocy i Zielonych Świątek), z oktawą pierwszej klassy, niegdyś aż do Trzech Króli, dziś do nowego roku. Pobożność ludu naszego i duchowieństwa, w pieśniach kolendowych na procesjach śpiewanych, stworzyła sobie jakby osobny Tempus Natale, przeciągający się aż do święta Gromnicznej, jeżeli siedemdziesiątnica nie przypadnie wcześniej. Do r. 1775 t. j. do zmniejszenia świąt, uroczyście przez lud obchodzonych, świętowano u nas w Boże Narodzenie aż cztery dni; dziś na dwóch poprzestajemy. W celu pomnożenia uroczystości i nabożeństwa, dozwolono kapłanom w sam dzień pierwszego święta trzy Msze odprawiać. Niegdyś kapłani po kilka Mszy nawet dziennie odprawiali; Aleksander II (1061—1073) wolność tę ograniczył, a Innocenty III tylko w dzień Bożego Narodzenia trzy Msze kapłanom odprawiać dozwolił. Jedna z tych trzech Mszy, zwana u nas Pasterką, odprawiać się powinna zaraz po dwunastej w nocy, zaczynać jej nie wolno „nisi dato mediae noctis signo“ (a kapłan, mający mieć pasterkę, wedle wielu liturgistów, z przyzwoitości od sześciu godzin powinien być naczczo), druga odprawia się przy blasku jutrzenki (in aurora), trzecia w dzień; ale ta pierwsza tylko jedna w każdym kościele w nocy może być odprawiona. Przez te trzy Msze, wierni zwykłe tłumaczą sobie trojakie rodzenie się Chrystusa: z Ojca przed wieki, z Matki w czasie, i przez łaskę w sercach. Ponieważ te trzy Msze są tylko z przywileju dozwolone, więc ksiądz, któryby nie miał osobnego obowiązku dla parafjan trzy Msze odprawić, może odprawić jednę lub dwie; najstosowniej z trzech tę, do pory w jakiej odprawia. Mający poruczoną najbliższą pieczę około dusz zbawienia, obowiązani za parafjan tylko jednę applikować, za dwie inne, nigdzie nie zakazano wziąść stypendjum. Mający pozwolenie binacji, wedle prawdopodobniejszego zdania, w praktyce li bezpiecznego, tylko trzy Msze, nie sześć, odprawić mogą. Postu w sam dzień Bożego Narodzenia nie ma, chociażby w piątek przypadło, z mięsem jeść wolno; w innych krajach zwyczajem i dalej to zwolnienie od postu jest rozciągnięte. X. S. J.
