Encyklopedja Kościelna/Brzoski Jan
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom III) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Brzoski (Broscius) Jan, ur. 1581 r. w Kurzelowie, w wojew. Sieradzkiém, r. 1609 otrzymał w krak. akademji stopień doktora filozofji, gdzie był professorem matematyki przez lat 15. R. 1619 został prof. astronomji, czyli astrologiem, jak wtenczas mówiono. Nie poprzestając na tém, udał się do Padwy, gdzie (1620—1624) uczył się medycyny; po powrocie został nadwornym lekarzem Szyszkowskiego, bpa krak. Gdy jezuici chcieli uczyć w Krakowie (1619 r.), akademja obruszyła się na to, a B. w obronie monopolu akademickiego napisał broszurki: Gratis albo Discurs ziemianina z plebanem; Przywilej albo Discurs II ziemianina z plebanem; Consens albo Discurs III ziemianina z plebanem. Na broszurki te odpowiedział Bembus, ob. wyżej II. 121... Czwarty dyskurs Brzoskiego znajduje się w rękopiśmie w bibljotece uniwers. w Krak., niedrukowany; bo Andrzej Piotrkowczyk, drukarz, za publikowanie tych broszur pochwycony, sądzony, wziął chłostę, stał u pręgierza i z miasta wygnany. Pisemka te jednają Brzoskiemu wielką sławę u przeciwników zakonu jezuickiego, niepomnych, że te gratisy plebańskie zaliczają się poprostu do rzędu paszkwilów. Brzoski występował tu namiętnie i nader jednostronnie: nie szło bowiem o to, ktoby uczył? akademicy czy jezuici, ale czegoby uczono? aby uspokoiły się umysły i aby kraj przyszedł do jedności, przy której jedynie ostać się mógł z tém liberum veto, jakie wyrosło za ówczesnych burd religijnych. Na to zaś potrzeba było szermierzy potężniejszych niż ówcześni panowie akademicy. Brzoski ma swoje znaczenie naukowe, jako matematyk i naturalista, ale jako publicysta był tylko głośnym, z ujmą swojej pamięci. Zostawszy księdzem, dostał probostwo międzyrzeckie, potém staszowskie, a na cztery lata przed śmiercią kanonję krakowską. Um. 1652 r. Oprócz dzieł matem. i medycznych, wyliczonych w Encykl. Orgelb. większej, IV 480. i w Katalogu bisk. Łętowskiego II 95, napisał: Apologia pierwsza kalendarza rzymskiego powszechnego za synodalnym rozkazem Andrzeja Gembickiego, b. łuckiego, Krak. 1641, przeciw kalendarzowi juljańskiemu; Apologia wtóra etc. t. r. w Warsz., przeciw błędnej rachubie kalendarza żydowskiego; Apologia pro Aristotele et Eclide contra Petrum Ramum, Gdańsk 1652; Peripateticus Cracoviensis a Broscio productus, Crac.; De literarum in Polonia vetustate, bez m. i r., rzeczywiście zaś wydał w Krak. 1780 r. z rękopismu Abraham Pelzel († 1819); Sermo habitus in Synodo Luceoriensi, Crac. 1641.
