Encyklopedja Kościelna/Bembus Mateusz
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom II) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Bembus Mateusz, jezuita, ur. w Poznaniu 1567, uczył w kollegjum poznańskiém filozofji i teologji, był prowincjałem, a po śmierci Skargi dwa lata był kaznodzieją królewskim. Um. 30 Lipca 1645 roku. Napisał dzieła: 1) Kometa, t. j. pogróżka z Nieba, Krak. 1619; toż samo przedruk. w 1648 r., p. t. Trąba gniewu Bożego gromiąca grzeszników na przestrogę i upamiętanie narodu ludzkiego; toż samo 1748 r. przez JW. Jmc. X. Załuskiego, biskupa kijowskiego, teraźniejszym czasom akkomodowana; 2) Kazanie na śmierć Barbary z Radziwiłłów Kiszczyny, Wilno 1614; 3) Wizerunek szlachcica prawdziwego w kazaniu na pogrzebie Andrzeja Boboli, podk. kor, Kraków 1617; toż samo Wilno 1629; 4) Żałoba albo kazanie na śmierć Andrzeja Opalińskiego, biskupa poznańskiego, Kraków 1624 5) Pochwała pogrzebna Ad. Sędziwoja Czarnkowskiego, wojewody łęczyc., Krak. 1628; 6) Wzywanie do jedności katolickiej narodu ruskiego, uczynione na kazaniu w kościele metrop. lwowskim, Kraków 1629, 2 wyd. Lwów 1630; kazanie to powiedziane było w czasie zjazdu lwowskiego, mającego na celu przeprowadzenie unji; 7) Nabożeństwo ormjańskie, t. j. wzywanie narodu orm. do wiary i miłości z Kośc. rzymskim, 1630; 8) Krótka sprawa o nowém kollegjum oo. jezuitów u św. Piotra w Krakowie, dla nieświadomych wydana, od jednego obojej stronie życzliwego, 1625; 9) Obrona kollegjum krakowsk. Patrum S. J. stanom koronnym na sejmie wolnym warszawskim 1627 do uważania podana, w Warszawie. Dwa te, bezimiennie wydane, pisma są odpowiedzią na broszury Brzoskiego (o. a.); 10) Prawdziwe objaśnienie braterskiego napomnienia ad Dissidentes in religione przed dwoma laty wydanego, które opaczném wytłumaczeniem teraz świeżo wydaném anonymus deklarator znosić usiłuje, bez miejsca druku 1631 (bezimiennie); 11) Pastor vigilans sive ars regendi animas ex Eplis potissimum D. Greg. M. excerpta, Crac. 1618; toż samo w Kolonji 1618 r. nakładem Hermanni Mylii, 12) Pax non pax seu rationes, quibus confoederationis evangelicorum cum catholicis pacem nullo modo veram esse pacem breviter ostenditur, s. l. 1615, (bezimiennie); 13) Pacatus impacatus, Cr. 1616, w tej samej co i poprzednie pismo materji, jako odpowiedź anonimowi, który przeciwko poprzedniemu pismu wystąpił w swoich Vindiciae pacis; 14) Bellator Christianus, h. e. ratio christiane, pie feliciterque bella et apparandi et gerendi, Crac. et Coloniae 1617; 2 ed. 1618, 3cia z rozkazu i nakładem Jana III Sobieskiego, w Oliwie 1688; 15) Monita salutaria data anonymo auctori scripti nuper editi, cui falso titulus inditus, Monita privata soc. Jesu, 1615 (bezimiennie); 16) Persuasio militaris s. rationes ob quas ill. ordo militaris abstinere debet ab exactionibus et oneribus imponendis in bonis ecclesiasticis i po polsku; 17) Promptuarium concionatorum; 18) Notae in libros Regum. Wierszem napisał bezimiennie. 19) Epos in nupturientes evangelicos verbi ministros, Kraków 1618, gdzie odpowiada satyrą na wiersze poetów toruńskich, opiewających ślub Jędrzeja Łuki, kaznodziei toruńskiego. Bembus, wymowny kaznodzieja, uczony i bystry myśliciel, przyjmował żywy udział w najważniejszych swego czasu sprawach kościoła krajowego i dla tego pisma jego cennym są źródłem dla historyka. Łukaszewicz (Obraz hist. statystyczny miasta Poznania) mówi o nim: „Jako mówca kościelny, Bembus po Skardze bez sprzeczki pierwsze u nas miejsce trzyma. Wymowa jego jest męzką i choć mniej porywa i podnosi umysł, mniej do serca przemawia jak Skarga, ale bardzo się do niego zbliża i więcej jest obrobioną.“ Cf. X. J. Brown, Bibliot. pisarzów assyst. polsk.
