Encyklopedja Kościelna/Cambridge
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom III) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Cambridge (czyt. Kembrydż), Cantambrigia, Camboricum. Uniwersytet tego miasta: zarówno jak wszystkie starożytne uniwersytety, powstał ze szkoły kościelnej. Miasto, według tradycji, było kolonją rzymską, której szkoły były uczęszczane przez młodzież zarówno rzymską jak brytańską. Ale czy ta tradycja da się historycznie udowodnić, czy nie, w każdym razie nie podobna z owych czasów wywodzić początków uniwersytetu. Dopiero po strasznych wojnach duńskich, które ciężki zadawały cios cywilizacji angielskiej, w końcu XI w. pięciu nauczycieli ze szkoły klasztornej w Saint-Evroul, we Francji, osiedliło się we wsi Cotemham, niedaleko Cambridge leżącej. Ztamtąd codziennie udawali się na prelekcje do Cambridge, gdzie już poprzednio Sigebert, król Ost-Anglów, założył (w VII w.) szkołę. Po 2 latach ani spichrz przez nich wynajęty, ani nawet kościół miejscowy pomieścić nie mógł słuchaczy. „Bardzo rano rozpoczynały się wykłady, osobno wykładano gramatykę Prisciana dla początkujących, jednocześnie logikę według Arystotelesa dla więcej już rozwiniętych, potém retorykę według Quintyliana i Cycerona, nareszcie teologję dla księży i dla tych ze słuchaczy, którzy już byli usposobieni do słuchania nauk wyższych, przebywszy etykę, czyli trivium, t. j. gramatykę, retorykę i djelektykę; fizykę, czyli quadrivium, t. j. arytmetykę, jeometrję, muzykę i astronomję. W krótce te wykłady takiego nabrały rozgłosu, że już przed końcem XII w. Cambridge dostarczało całej Anglji professorów.“ (Cf. Hist. Lit. IX 106). Edward III r. 1333 obdarzył szkołę ważnemi przywilejami i bogatemi funduszami. Jakób I r. 1604 dał uniwersytetowi prawo wysyłania dwóch posłów do parlamentu. Najdawniejsze kolegjum jest św. Piotra (1257); najbogatsze Trinity-College (od 1546). Uniwersytet składa się z 17 zakładów naukowych (kolegjów), leżących w różnych stronach miasta, ale połączonych ogrodami i alejami. Każde z tych kolegjów ma swoje oddzielne zabudowania, bibljotekę, sale jadalne etc. i stanowi oddzielną korporację, w której nauczyciele i uczniowie wspólnie mieszkają i jadają. Uczących się bywa tu przeszło 3,000. Uniwersytet cały jednę stanowi korporację; pod jéj nadzorem i zarządem zbiorowym zostaje wielka (publiczna) bibljoteka uniwersytecka (17,000 tomów i przeszło 4,000 rękop.), drukarnia, obserwatorjum i należące do uniw. gabinety. Cf. art. Uniwersytety; Hurter, Gesch. d. Papst. Innocenz III t. IV, 574; A history of the univ. of. C., 2 t. Lond. 1815; Fuller, A history of the univ., of C. ib. 1840, i corocznie wychodzący Kalendarz uniwersytecki.
