Encyklopedja Kościelna/Fleury Klaudjusz

<<< Dane tekstu >>>
Tytuł	Encyklopedja Kościelna (tom V)
Redaktor	Michał Nowodworski
Data wyd.	1874
Druk	Czerwiński i Spółka
Miejsce wyd.	Warszawa
Źródło	Skany na Commons
Indeks stron

›››

[441]  Fleury Klaudjusz, pisarz historji kościelnej, ur. w Paryżu 6 Grud. 1640 r., syn prawnika z Rouen. Nauki pobierał u jezuitów w kollegjum Clermont. R. 1658 został adwokatem parlamentu i przez dziewięć lat z pożytkiem urząd ten sprawował. Zamiłowanie samotności i cichego a pobożnego życia pociągnęło go do stanu duchownego. Wkrótce powierzono mu wychowanie książąt Conti, współtowarzyszów Delfina. R. 1680 powierzył mu Ludwik XIV wychowanie swego naturalnego syna, księcia Vermandois, po którego śmierci 1684 ofiarował mu opactwo cysterskie Locdieu, położone w djecezji Rodez. R. 1689 mianował go król podnauczycielem wnuków swoich, książąt; Burgundji, Anjou i Berry. R. 1696 wybrała go akademja na współczłonka. R. 1706, gdy trzej wnukowie królewscy ukończyli nauki, nagrodził go król bogatem opactwem Argenteuil pod Paryżem. Po śmierci Ludwika XIV, rejent książę Orleanu powołał Fleurego na dwór królewski i wyznaczył go na spowiednika Ludwika XV. R. 1722 zrzekł się tego obowiązku dla podeszłego wieku i um. na apopleksję 11 Lipca 1723 r. Na dworze żył zupełnie odosobniony, zajęty tylko naukami i pisaniem dzieł swoich. Dzieła jego pomniejsze są: Katechizm historyczny (Catéchisme historique, r. 1679). Katechizm ten był bardzo upowszechniony swego czasu, ale nie był jednak wszędzie dokładny; Paquot wydał ten katechizm z notami i pewnemi zmianami. Obyczaje Izraelitów (Moeurs des Israelites, Paris 1681). Obyczaje chrześcjan (Moeurs des chretiens, 1682). Życie błogosławionej Małgorzaty z Ar bouse (Vie etc., 1686). Traktat o wyborze i metodzie nauk (Traité du choix etc., 1686). Następnie ukazało się powszechnie znane prawo kościelne, w duchu gallikańskim napisane: Institution au droit ecclésiastique, 2 t. 1687 r.; potém wydał traktat moralny o Obowiązkach panów i sług (Devoirs des maitres etc.). R. 1691 ukazał się pierwszy tom sławnej Historji kościelnej (Histoire ecclésiastique, 20 t. in-4, 1691—1722). Doprowadził swą Historję kościelną od Wniebowstąpienia Pańskiego do 1414 r. Historja jego zaleca się nagromadzeniem mnóstwa faktów, opowiadaniem prostém, wielką jasnością, tak, że i dla świeckich osób jest przystępną, pouczającą i budującą. Dla fachowych historyków dzieło to nie jest źródłowem: autor bowiem unika uczonych badań, a cytat i autentyków po większej części brakuje. W licznych kwestjach spornych [442]widzimy tylko sposób zapatrywania się autora, nie widząc wcale, jaką drogą do takiego przekonania doszedł. Sam sposób opowiadania jest zbyt aforystyczny. Fleury trzymał się zbytecznie Roczników Baronjusza, kollekcji soborów Labb’ego, tak, że nieraz całe ustępy dosłownie z nich wypisywał. Prócz tego, jak wszędzie, tak głównie w swej Historji jest gallikaninem i dla tego często jest niesprawiedliwym w osądzaniu życia i usiłowań niektórych Papieży. Wielu pisarzy występowało z krytyką jego Historji. Honorat a Sancta Maria, karmelita bosy, wydał w Malines 1727 r. Observations sur l’Hist. eccl. de l’abbé Fleury, adressées a N. S. P. le Pape Benoit XIII et nosseigneurs les évêques; przedrukowane tamże r. 1729 (i później 1740) p. t. Dénonciation de l’Hist. eccl. de Fleury, à nosseigneurs les évêques. Baudoin de Housta, augustjanin holenderski, wydał 1733 r. w Malines swoją krytykę p. t. „La mauvaise foi de M. Fleury etc. (Zła w iara F’go dowiedziona wielu ustępami Ojców św., soborów i pisarzy kościelnych, których opuścił, obciął, lub niewiernie przetłumaczył w swojej Historji).“ R. 1736 wyszły w Avignon 2 t. in-4 „Uwag teologicznych, historycznych, krytycznych etc. nad Hist. kośc. F’go“ (Observations etc.). Dzieło miało mieć 8 t., ale dalsze tomy nie wyszły. R. 1802 bezimiennie wyszły: „Uwagi sinad Ht. kośc. F’go“ (Reflexions etc.), przypisywane księdzu Rossignol. Marchetti wydał tegoż roku swoją „Krytykę Hist. kośc. F’go“ (tłum. na francuzki 1803), 2 t.; Muzzarelli (ob.) wydał 1807 r. w Rzymie „Uwagi nad Hist. kośc. F’go.“ Ceillier i autorowie Historji Kościoła gallikańskiego wykazali wiele błędów i uchybień F’go. Dalszego ciągu Historji kościelnej F’go podjął się Jan Klaudjusz Faber, kapłan ze zgromadzenia oratorjanów († 1753). Faber pilnie studjował wiek piętnasty i następne, czacz nie posiadał tego daru i smaku w wyborze materjału, jak Fleury. W dziele swojém pomieścił prawie całą historję powszechną, tak, że w 16 tomach in-4 doszedł tylko do 1595 r. Brak mu zupełnie krytykii, jako zapalony gallikanin i jansenista, dopuszcza się wielu fałszów. Tom 37 stanowi: Table générale des matières Rondet’a. Dzieło Fabra przetłumaczył na łacinę i kontynuował karmelita Aleksander od św. Jana od Krzyża, który w 35 t. in-8 doprowadził historję Kościoła od 1596—1765 r., lecz i ta praca nie ma żadnej powagi. W kontynuacji tej nagromadzono wszystko, co tylko kiedykolwiek powiedziano pko jezuitom. Niedorzeczne baśnie, odrzucane nawet przez niedowiarków ówczesnych i protestantów, powtórzone są tam, jako rzecz godna dziejów kościelnych. Dzieło to skrytykował Mangold, w krytyce wydanej w Augsb. 1783—86, 3 t. Po śmierci o. Aleksandra (1765 r.), jego współkolega Benno napisał jeszcze jeden tom, w którym doprowadził historję Kościoła do 1768 r., a tak dzieło to całe składa się z 86 tomów. A że o. Aleksander już poprzednio do dzieła Fleurego w języku łacińskim dodał dwa tomy Calmet’a: Introductio in historiam ecclesiasticam seu historiom Novi et Veteris Testamenti, więc całe dzieło składało się z 91 t. in-8 i 2 t. spisu. Po śmierci F’go wydano z rękopismu jego Discours sur les libertés de l’église gallicane, 1723, wydrukowane razem z gwałtownemi i błędnemi notami (jak sądzą powszechnie dodanemi przez Ludwika Debbonaire’a, oratorjanina † 1752) i wskutek tego umieszczone 1729 na indeksie dzieł zakazanych. Posiadamy jeszcze plan historji Fleurego od 1414—1517 r., który pozostał w manuskrypcie. Ten plan, stanowiący 101—104 księgi jego Historji, znajduje [443]się wydrukowany po pierwszy raz w najnowszem wydaniu całego dzieła: Histoire ecclésiastique par l’abbé Fleury, augmentée de quatre livres publiés pour la premiere fois, Paris 1840 t. 6 in-8. Cf. Tübing. Quartalsch. Jahrg. 1845 p. 331. Lebret, De Fleuryo catholicone an acatholico. Tüb. 1801.