Encyklopedyja powszechna (1859)/Abchazyja
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Abchazyja |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
Abchazyja, od krajowców zwana Abadza, zajmuje wązką przestrzeń między główném pasmem kaukazkiém a brzegami morza Czarnego, granicząc od połud. wsch. z Mingreliją i Swanetyją, a od półn. zach. z plemionami Dżygiety i Sadzen. Do czasów księcia Lewana Szyrwaszydze, zamieszkana była przez lud dziki. Za syna jego, Kilisz-Beja, urosła w siłę i zagarnęła całą krainę, od teraźniejszego Geleńczyka aż do Batum. Po różnych wewnętrznych zaburzeniach, przyjęła poddaństwo Rossyi w 1808 r. W 1824 Asłan-Bej wzniecił tu rokosz, wkrótce stłumiony. Ludność tej krainy dzieli się obecnie na pięć stanów, i wyznaje po większej części wiarę mahometańską. Zwaliska kościołów i klasztorów, znajdujące się dotychczas w Abchazyi, świadczą, że mieszkańcy jej wyznawali dawniej wiarę chrześcijańską. Na początku przeszłego stulecia, rząd turecki, chcąc pozyskać wpływ na ten naród, przysłał opowiadaczy Koranu, którzy, skłoniwszy mieszkańców Abchazyi do porzucenia chrześcijaństwa, nie zdołali go jednak całkiem wytępić: i dla tego teraźniejsza religija tego narodu jest mieszaniną obrzędów mahometańskich, chrześcijańskich i bałwochwalczych. Abchazyją rządzi książę podległy Rossyi, zamieszkały w miasteczku Kołasur, niedaleko Suchum-Kale. Abchazyja składa się po większej części, z leśnej równiny, (mającej szerokości od 15—40 wiorst), zwężającej się na półn. zach., tu i ówdzie przerżniętej ramionami głównego pasma kaukazkiego, sięgającemi niekiedy aż do morza. W Abchazyi znaczniejsze zatoki są pod Suchum-Kale i klasztorem Picundy; rzeki: Kodor, Chybsta i Bzyb; mineralne kwaśno-siarczane wody niedaleko rzeki Galidzga, zwane Abarak. Klimat w górach zdrowy, na równinach zaś szkodliwy, sprowadza żółte gorączki i inne choroby. Mieszkańców w 60 abchazkich wsiach znajduje się do 65,000. Kraina ta rozdziela się, co do zarządu, na trzy okręgi: Bzybski, Abchazki i Ablubski. Do nich przyłączają téż dwa powiaty: Cebeldyński i Samurzakański. Pierwszy leży w obszernej kotlinie rzeki Kodory; drugi zajmuje nadbrzeżny pas ziemi od Gagrowa do rzeki Jugura. W Samurzakanie znajdują się chrześcijanie; w Cebeldzie cała ludność składa się z mahometanów. Ogół ludności w Abchazyi (z Cebeldą) wynosi około 125,000 dusz. Grunt, szczególniej na równinach, żyzny; ze zboża, głównie zasiewają kukurydzę; bydła utrzymują najwięcej rogatego; kozy najlepsze w połud. zach. części Kaukazu; w lasach rosną: dzika winna latorośl, śliwki, morele i t. d. Wybornego miodu dostarczają dzikie pszczoły. Z kopalni, znane są tylko ołowiu; u źródła Gumisty i w górach Jezwiugla; wydobywaniem rudy wolno zajmować się każdemu. W Abchazyi wyrabiają dobrą broń, oraz wyśmienity proch z własnej saletry. Stal tutejsza słynie ze swéj wartości. Handel abchazki wywozowy odbywa się przez Suchum-Kale, gdzie ustanowiona celna komora, przez którą przechodzi towarów na summę 16,000 rubli; przywozowy przez Redut-Kale. Przedtém handel abchazki był roz-leglejszy i odbywał się przez ujście południowej odnogi rzeki Kodor, z tureckiemi miastami Batumem i Trapezuntem. Główniejsze obwarowane stanowiska w Abchazyi są: Anaklja, Bedja, Ilory, Drandy, Suchum-Kale, Bombary, Picunda i Gagry.
