Encyklopedyja powszechna (1859)/Abul-Wefa-ab-Buzdżani
<<< Dane tekstu >>> | |
Autor | |
Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
Tom | Tom I |
Rozdział | Abul-Wefa-ab-Buzdżani |
Wydawca | S. Orgelbrand |
Data wyd. | 1859 |
Miejsce wyd. | Warszawa |
Źródło | Skany na Commons |
Indeks stron | |
Artykuł w Wikipedii |
Abul-Wefa-ab-Buzdżani, znakomity matematyk astronom arabski, ur. r. 939 ery chr. w Buzdżanie, a um. 998 w Bagdadzie. Można go uważać jako ostatniego z owych badaczy niezmordowanych, którzy w ciągu dwóch wieków, usiłowali dopełnić i udoskonalić tablice Ptolemeusza. Abul-Wefa komentator dzieł Euklidesa i Diofantesa, tłómacz Arystarcha, długi czas nauczał astronomii i był nauczycielem Ebn-Zunisa. Powszechnie mniemano, że Almagest jego zawierał w skróceniu syntezę Greków, lecz okazało się że jest dziełem oryginalnem, które dowodzi w autorze umysłu równie głębokiego, jak jasno rzecz pojmującego i ma zaletę wykładu dostępnego, tak rzadkiego u Arabów. J. J. Sedillot podał gruntowny rozbiór dwóch pierwszych rozdziałów tego dzieła, w których znajdują się tablice stycznych, tak często używane przez Arabów w ich gnomonice. Powszechnie przypisywano wprowadzenie tablic stycznych do rachunku trygonometrycznego Regiomontanowi, lecz przekonano się następnie, że w Europie zaczęto ich używać dopiero po śmierci tego astronoma, a w 600 lat później jak u Arabów. Delambre w swojej historyi astronomii wieków średnich utrzymywał, że arabowie bez zmiany przyjmowali przypuszczenia Ptolemeusza, i że nie czuli nawet potrzeby jakiejkolwiek zmiany w jego teoryjach. Ostatni przecież rozdział almagesta Abul-Wefy zbija to zdanie, i L. A. Sedillot, przetłómaczywszy ten rozdział, okazał, że Arabowie do odkryć szkoły alexandryjskiej, dodali odkrycie trzeciej nierówności księżycowej, zwanej waryjacyją, której oznaczenie przypisywano astronomii tegoczesnej.