Encyklopedyja powszechna (1859)/Alexandryjska epoka
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Alexandryjska epoka |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Alexandryjska epoka, tak nazywają się czasy rozkwitu literatury i nauki greckiej, pod opieką Ptolemeuszów w Egipcie, a głównie w Alexandryi, kiedy wraz z upadkiem narodowego piśmiennictwa greckiego, oświata Greków rozeszła się po całem państwie Alexandra Wielkiego. Czasy te zwykle dzielą się na dwa okresy główne, z których pierwszy obejmuje dynastyję Ptolemeuszów, od roku 323—30 przed narodzeniem Chrystusa, drugi od r. 30 przed Chrystusem do roku 640 po Chrystusie, czyli od upadku Ptolemeuszów aż do wtargnięcia Arabów do Egiptu. Pierwszy Ptolemeusz Soter ściągnął do Alexandryi licznych uczonych greckich, a następca jego, Ptolemeusz Filadelfus, nietylko założył sławną biblijotekę alexandryjską (ob.),lecz rozszerzył również muzeum, założone przez jego poprzednika. Do szkoły alexandryjskiej należeli Egipcyjanie, Żydzi, Grecy, a później nawet i Rzymianie, największego zaś znaczenia poeci i grammatycy, jako nauczyciele i badacze języka, ale raczej filologowie i literaci, jak np. Zenodot z Efezu, założyciel pierwszej szkoły grammatyków w Alexandryi, Eratostenes z Cyreny, Arystofanes z Bizancyjum, Arystarch z Samotracyi, Apollonijusz sofista i Zoilus. Uczeni ci połączonemi siłami zbierali, roztrząsali, sądzili i dla następnych pokoleń przechowywali istniejące pomniki oświaty i literatury. Z pomiędzy poetów tej epoki najsławniejsi byli: Apollonijusz z Rodu, Likofron, Aratus, Nikander, Euforipon, Kallimach, Teokryt, Filetas, Fanokles, Tymon, Skymnos, Dy-jonizyjusz i siedmiu tragików, zwanych alexandryjską Plejadą. W ogóle epoka alexandryjska odznacza się charakterem wcale różnym od dawniejszego umysłowego życia greckiego; oczywiście bowiem staranność, z jaką studyjowano jeżyk i formy stylowe, wpłynęła na wykwintność i poprawność mowy, choć brakło ducha, którego żadna praca nadać, ani zastąpić nie potrafi. Pisarze alexandryjscy przejęli się większą sztuką kompozycyi, a krytyka zajęła miejsce genijuszu. Nic naturalniejszego nad to, że następcy i naśladowcy najznakomitszych poetów i uczonych tej szkoły, słabszymi byli jeszcze od wzorów; krytyka ich stała się drobiazgową, artyzm sztuczką prawdziwej sztuki niegodną.—O filozofach tej epoki ob. Alexandryjska szkoła.— Ważniejszemi jeszcze były prace Alexandrynów w naukach przyrodzonych i ścisłych: w Alexandryi w III już wieku przed Chrystusem Euklides napisał klassyczne swoje dzieło o geometryi, astronomowie zaś usunięciem wszystkich spekulacyj hyperfizycznych naukę swoją na najwyższym podówczas postawili szczycie. Najznakomitszym z fizyków i matematyków alexandryjskich byli: Arystyl, Tymocharys, Archimedes, Eratostenes, Arystarch z Samos, Ptolemeusz i inni.
