Encyklopedyja powszechna (1859)/Alligator
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Alligator |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Alligator. Rodzaj krokodyla przez Cuvier'a rozdzielony został na trzy pod-rodzaje: 1) Alligator (Caiman fr.), 2) Krokodyl i 3) Gavial (Dzioboszczek Jar). Podział ten dotychczas się utrzymał, cechę jego stanowi szczerb w szczęce górnej dla zębów czwartych dolnej szczęki, wchodzącycych w owe szczerby gdy paszcza jest zamknięta, w tenże sposób kryją się i zęby pierwszej pary. Z postępem wieku zęby dziurawią szczękę górną na wylot, a szczyt ich sterczy na górnej powierzchni paszczy. Dwa inne oddziały nie mają tej szczerby w szczęce, lecz zęby czwarte dolne wchodzą w wydrążenie warg górnych. Do podrodzaju alligatora liczą pięć gatunków: 1) Alligator palpebrosus mający powieki górne kościane dorasta 129 centym., mieszka w Ameryce południowej; 2) Alligator Lucius, dorastający 76 centymetrów, mieszka w wodach całej Ameryki północnej; napotkano go nawet w wodzie gorącej i kwasem siarczanym przejętego strumyka. Głos jego przypomina ryk wołu. W Luzyjanie według p. Lavu-dreniere zakopuje się w błoto bagien, gdzie odbywa sen zimowy, nie drętwiejąc od zimna. W tym stanie można go krajać na części i nie rozbudzić z letargu. 3) Alligator Sclerops (Alligator okularnik) ma także podobnie jak pierwszy gatunek blaszkę kościaną w powiece ale mniejszą, dorasta długości 3,66 metra, zamieszkuje wszystkie wody Ameryki południowej; noc przepędza w wodzie, w dzień zaś sypia na piasku; bieg jego o połowę prędkości wolniejszy od ludzkiego; na widok człowieka uchodzi do wody, nie napada go wyjąwszy w tenczas, gdy się zbliża do miejsca w którem złożone są jaja. Alligator Cynocephalus dochodzi długości 2,16 metra, zamieszkuje te same okolice co i gatunek drugi. 5) Alligator punctulatus dorasta długością 1,89 metra, mieszka w Brazylii i na Martynice. X. J. W.
