Encyklopedyja powszechna (1859)/Altstedt
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Altstedt |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Altstedt albo Alstedius (Jan Henryk), teolog protestancki w XVII wieku, urodził się w Herbom, mieście hrabstwa Nassau, gdzie uczył filozofii i teologii. Ztąd przeniósł się do ziemi Siedmiogrodzkiej i dawał lekcyje publiczne w Weissenburgu. Należał do kalwinistów, którzy podpisali się na zjezdzie w Dordrecht, i umarł r. 1638, lat 50 przeżywszy. Był to człowiek niepospolitej nauki i autor trzydziestu kilku dzieł. Z tych celniejsze: Triumphus bibliorum sacrorum seu Encyclopedia biblica, Frankfort, 1621. — Pentateuchus Mosaica et pleias apostolica, Herbom 1631. — Thesaurus chronologiae, tamże, wydanie 4-te r. 1650. — Methodus S. Theologiae, Hanau, 1623 r. — Encyclopedia seu circulus omnium scientiarum, Herbom, 1620: Lyon 1649, tomów 4 in fol. — Summa casunm conscientiae, Frankfurt, 1626. — Diatribe de mille annis apocalypticis, tamże 1627. Altsted popiera tu błędy miltenarjuszów, i przepowiada, że tysiącletnie królestwo świętych, wraz z Jezusem Chrystusem, zacznie się na ziemi od roku 1698. — Compendium philosophicum, Hanau, 1626 r.— Logica theologica, Frankfurt, 1625. — Theologia naturalis, tamże 1615 r. To ostatnie dzieło uznane przez Jezuitów za ateuszowskie, otrzymało nazwę Dogmatica syllogistica contra essentiam et existentiam Dei. Smutnego nabyło w kraju naszym rozgłosu, gdyż stało się przyczyną męczeńskiej śmierci Kazimierza Łyszczyńskiego, podsędka brzesko-litewskiego, za panowania króla Jana III. Napisał on był kommentarz nad wspomnioną teologiją naturalną Altsteda, w którym zbijał słabe jego dowody o bytności Boga, a tém ściągnął na się zarzut o ateuszostwo; i chociaż oskarżony twierdził, iż wierzy w Boga, że co zebrał z innych pisarzy w swoim rękopiśmie, to zamyślał zbić w drugiej części dzieła i tam wystąpić z nowemi dowodami rzeczywistej bytności Boga, pomimo tego wszystkiego, wyrokiem sejmu, za przeważnym wpływem Andrzeja Chryzostoma Załuskiego, biskupa kijowskiego, na śmierć skazany, ścięty był w Warszawie dnia 30 Marca 1689 roku, a zwłoki jego spalono. Innocenty XI papież surowo zganił biskupom polskim okrutny wyrok na Łyszczyńskiego, do którego najwięcej się oni przyczynili. L. R.
