Encyklopedyja powszechna (1859)/Altstedt

<<< Dane tekstu >>>
Autor Leon Rogalski
Tytuł Encyklopedyja powszechna
Tom Tom I
Rozdział Altstedt
Wydawca S. Orgelbrand
Data wyd. 1859
Miejsce wyd. Warszawa
Źródło Skany na Commons
Indeks stron
Altstedt albo Alstedius (Jan Henryk), teolog protestancki w XVII wieku, urodził się w Herbom, mieście hrabstwa Nassau, gdzie uczył filozofii i teologii. Ztąd przeniósł się do ziemi Siedmiogrodzkiej i dawał lekcyje publiczne w Weissenburgu. Należał do kalwinistów, którzy podpisali się na zjezdzie w Dordrecht, i umarł r. 1638, lat 50 przeżywszy. Był to człowiek niepospolitej nauki i autor trzydziestu kilku dzieł. Z tych celniejsze: Triumphus bibliorum sacrorum seu Encyclopedia biblica, Frankfort, 1621. — Pentateuchus Mosaica et pleias apostolica, Herbom 1631. — Thesaurus chronologiae, tamże, wydanie 4-te r. 1650. — Methodus S. Theologiae, Hanau, 1623 r. — Encyclopedia seu circulus omnium scientiarum, Herbom, 1620: Lyon 1649, tomów 4 in fol. — Summa casunm conscientiae, Frankfurt, 1626. — Diatribe de mille annis apocalypticis, tamże 1627. Altsted popiera tu błędy miltenarjuszów, i przepowiada, że tysiącletnie królestwo świętych, wraz z Jezusem Chrystusem, zacznie się na ziemi od roku 1698. — Compendium philosophicum, Hanau, 1626 r.— Logica theologica, Frankfurt, 1625. — Theologia naturalis, tamże 1615 r. To ostatnie dzieło uznane przez Jezuitów za ateuszowskie, otrzymało nazwę Dogmatica syllogistica contra essentiam et existentiam Dei. Smutnego nabyło w kraju naszym rozgłosu, gdyż stało się przyczyną męczeńskiej śmierci Kazimierza Łyszczyńskiego, podsędka brzesko-litewskiego, za panowania króla Jana III. Napisał on był kommentarz nad wspomnioną teologiją naturalną Altsteda, w którym zbijał słabe jego dowody o bytności Boga, a tém ściągnął na się zarzut o ateuszostwo; i chociaż oskarżony twierdził, iż wierzy w Boga, że co zebrał z innych pisarzy w swoim rękopiśmie, to zamyślał zbić w drugiej części dzieła i tam wystąpić z nowemi dowodami rzeczywistej bytności Boga, pomimo tego wszystkiego, wyrokiem sejmu, za przeważnym wpływem Andrzeja Chryzostoma Załuskiego, biskupa kijowskiego, na śmierć skazany, ścięty był w Warszawie dnia 30 Marca 1689 roku, a zwłoki jego spalono. Innocenty XI papież surowo zganił biskupom polskim okrutny wyrok na Łyszczyńskiego, do którego najwięcej się oni przyczynili. L. R.


Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Leon Rogalski.