Historya Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1852)/Okres II/18
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Historya Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1852) |
| Część | Okres II |
| Rozdział | Młodzież polska na uniwersytetach po r. 1831 |
| Wydawca | Drukarnia nakładowa Braci Winiewiczów |
| Data wyd. | 1918 |
| Druk | Drukarnia nakładowa Braci Winiewiczów |
| Miejsce wyd. | Poznań |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Po nieszczęśliwem zakończeniu powstania listopadowego młodzież polska z W. Księstwa Poznańskiego gorliwie zabrała się do nauki. Wielu z tych, którzy dopiero za wolność w szeregach narodowych krew przelewali, udało się na uniwersytet wrocławski, gdzie, pracując na przyszły chleb, żywo zajmowali się sprawą narodową.
Był wtenczas w Wrocławiu profesorem fizyologii Purkyne, jeden z pierwszych Czechów, w których obudziła się świadomość narodowa, przyjaciel Szaforzyka, Hanki i Kollara. Stykając się z młodzieżą polską, zwracał jej uwagę na wspólność słowiańską. Pod jego to wpływem zrodziła się wśród młodzieży naszej myśl założenia kółka, któregoby członkowie trudnili się literaturą, dziejami i prawem ludów słowiańskich.[1]
Pierwsi, którzy się do tej myśli zapisali byli Marcin Pągowski, ks. Kaliski, Grabowski, Szembek i Surowiecki, wykonał ją zaś Teofil Matecki, wówczas uczeń medycyny, a były żołnierz z r. 1831.
Uzyskawszy przyrzeczenie pomocy od Purkynego, przesłał Matecki dnia 3 maja 1836 r. rektorowi uniwersytetu podanie o pozwolenie założenia Towarzystwa literacko-słowiańskiego, na które dnia 17 czerwca przychylną odebrał odpowiedź.
Natychmiast więc zajął się zorganizowaniem Towarzystwa, do którego zapisało się z początku 20 akademików. Byli to: Teofil Matecki, senior 1836—1837, Neumann, Bogusław Palicki, były żołnierz 4 pułku piechoty, ozdobiony dnia 15 września 1831 r. krzyżem srebrnym, Gustaw Mayer, Feliks Niemojowski, Kapuściński, Józefat Tarnowski, Jan Alojzy Wicherkiewicz, Michał Pokorny, Michał Sokolnicki, Magdziński, Edmund Cielecki, Konstanty Tabernacki, Wiktoryn Kramarkiewicz, Stanisław Niedźwiedziński, Adam Karwowski, były podchorąży 14 pułku piechoty z r. 1831, Piotr Dahlmann, Michał Nieszczewski, Franciszek Groszek i Franciszek Grześka, a w tymże samym roku przystąpiło jeszcze trzech: Bniński, Jabłkowski i Kotecki.
Prezesem Towarzystwa obrano profesora Purkynego, który odtąd do r. 1850 gorliwie się niem zajmował; w jego też mieszkaniu odbywały się posiedzenia.
Towarzystwo literacko-słowiańskie istniało ku wielkiemu moralnemu i naukowemu pożytkowi młodzieży naszej w Wrocławiu lat 50. Dnia 3 lipca 1886 r. na mocy rozkazu ministeryalnego rozwiązane zostało.
Tak samo jak w Wrocławiu pojmowała swe obowiązku młodzież polska w Berlinie, gdzie równocześnie zwiedzali uniwersytet Wojciech Cybulski, Maryan Cybulski, Hipolit Cegielski, Jan Rymarkiewicz, Ignacy hr. Bniński, Franciszek Żółtowski, Władysław hr. Łącki, Antoni Szymański, Maksymilian Kolanowski, Kajetan Morawski, Hipolit Buchowski, Leon Szuman, Konstanty Grabowski, Nepomucen Sadowski, Marceli Motty i inni.
„Nie było tygodnia — pisze Marceli Motty[2] — żeby się, szczególnie podczas długich wieczorów zimowych, nie zeszło kilku lub kilkunastu studyozów polskich, bliższą znajomością połączonych, do pierwszego lepszego na herbatkę z sucharkami, bo piwa nikt nie pił, a na wino nie starczyłyby fundusze, i wtedy wrzały dysputy, w których przedmioty były najrozmaitsze: filozofia, historya polska, literatura lub bieżąca polityka. Późno w noc trwały nieraz takie ustne szermierki najrozmaitszych zdań i wyobrażeń z niemałym pożytkiem dla umysłowego rozwoju walczących. Do gorliwych dysputatorów należeli: Wojciech Cybulski, Jan Rymarkiewicz, bracia Kurcowie z Warszawy, Maksymilian Szymański, Leon Szuman, Nepomucen Sadowski, czasem Maksymilian Kolanowski. Cegielski był między nimi jednym z najzapamiętalszych, a ponieważ odznaczał się logicznością i jasnością w obronie swych opinii, przytem rozporządzał niemałym zasobem pozytywnych wiadomości, zjednał sobie wkrótce między kolegami powszechne uznanie i pewien wpływ moralny.”
Polacy z Wrocławia przenosili się na dokończenie studyów do Berlina.
Kiedy nadszedł rok 1848, złożyło z samego uniwersytetu berlińskiego 24 Polaków z W. Księstwa Poznańskiego egzamin auskultatorski.
Młodzież akademicka z owych czasów stała się z czasem chlubą społeczeństwa.
