Historya Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1852)/Okres V/34
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Historya Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1852) |
| Część | Okres V |
| Rozdział | Uroszczenia Niemców i żydów. Generał Pfuel opuszcza Poznań |
| Wydawca | Drukarnia nakładowa Braci Winiewiczów |
| Data wyd. | 1918 |
| Druk | Drukarnia nakładowa Braci Winiewiczów |
| Miejsce wyd. | Poznań |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Poniesione w czasie rozruchów szkody obliczyli sobie niemieccy i żydowscy mieszkańcy W. Księstwa Poznańskiego na 100,000 talarów. O te 100,000 talarów podali wniosek do ministeryum, ale ani ministeryum ani rejencye wypłacić im owej sumy nie chciały. Zwrócono się więc do generała Pfuela, ten zaś odesłał w odezwie z dnia 30 maja wszystkich do władz sądowych, dając im do zrozumienia, żeby drogą prawa poszukiwali wynagrodzenia po naczelnikach powstańców, mianowicie po członkach wydziału wojennego. W tejże samej odezwie wymienił nazwiska członków owego wydziału. Nazwiska były następujące:[1]
|
W myśl odezwy generała Pfuela z dnia 12 maja, zapewniającej emigrantom polskim, którzyby się do 19 maja do władz pruskich zgłosili, zupełną wolność osobistą i paszporty do Francyi lub innych krajów, następujący emigranci z Królestwa dopełnili po większej części sami tej formy:
Feliks Sosnowski, Władysław Mazurowski, Karól Sosnowski, Aleksy Nehring, Hilary Witkowski, Kaźmierz Królikowski, Antoni Andruszewicz, Stanisław Wilamowski, Ignacy Dobrski, Wiktor Dobrosielski, Błażej Kaliski, Władysław Jasiński, A. Lekosław Szretter, Polikarp Gumiński, Maksymilian Zieliński, Floryan Jadamczewski, Jerzy Wegner, Maryan Simiński, Piotr Szymkowicz, Stanisław Koniewski, Józef Budzewski, Sebastyan Krzakowski, Konstanty Chylewski, Józef Czerkaski, Wincenty Redlich, Rudolf Ulejski, Napoleon Czaplicki, Lucyan Nowosielski, Jan Etner, Józef Niemojowski, Józef Paprocki, Walenty Zaborowski, Hipolit Gustowski, Juliusz Breite, Stanisław Gieppert, Franciszek Haunowski, Roman Mazurowski, Andrzej Zieliński, Wojciech Jagodziński, Maksymilian Zembowski, Stefan Poznański, Józef Rykowski, Bogumił Tworkiewicz, Adam Długosz, Jan Pawłowski, Franciszek Kosicki, Jan Chodkiewicz, Władysław Mazurowski, Józef Smoleński, Wojciech Doufrene, Juliusz Wrotnowski, Władysław Koskowski, Piotr Rokossowski, Konstanty Rokossowski, Ignacy Jamirzewski, Jan Schüssler, ksiądz Prątnicki, Antoni Byszewski, Jan Żurawski i Konstanty Borzęcki.
Pomimo to uwięziono tych wychodźców w fortecy poznańskiej, a stamtąd odprowadzono do Kistrzyna i tam zamknięto. Skutkiem tego dnia 10 czerwca zanieśli w imieniu wszystkich więźniów tej kategoryi podanie do Rady ministrów o rychłe udzielenie paszportów do Francyi.[2]
Dnia 5 czerwca przeznaczył generał Pfuel za doniesieni o broni nagrodę i to za sztucer lub dubeltówkę 1 talara, za pojedynkę 15 sgr., za pałasz lub pistolet 5 sgr., za kosę 1 sgr.,[3] co dało powód do wielu nadużyć i niepokojenia spokojnych obywateli.
Po bitwie pod Miłosławiem mnóstwo rannych pozostało w mieście, także pruskich żołnierzy, pomiędzy nimi kapitanowie Knorr i Tickelmann i porucznik Panke. Wszystkim bez różnicy dano opatrzenie, a dr. Maciej Kapuściński z Środy i dr. Pokorny z Pleszewa zajęli się z kilku kandydatami medycyny urządzeniem w pałacu miłosławskim lazaretu, który, jak wszystkie inne, poddany został pod główny nadzór przebywającej w lazarecie śremskim Emilii Sczanieckiej, która dotąd wraz z Bibianną Moraczewską dojeżdżała. Do tego lazaretu przewieziono też umieszczonych w Chrustowie rannych, których tam pielęgnowały panny Neymanówna i Aniela Niemojewska, bratanka starościny Mielżyńskiej. Przybyli też tam za pozwoleniem generała Pfuela dwaj lekarze z emigracyi, Jezierski z Paryża i Smoleński z Strasburga, zaopatrzeni w paszporty francuskie, wystawione im jako doktorom medycyny i chirurgii,[4] i gorliwie pielęgnowali rannych przy pomocy stale tam zajętych pań: z Bukowieckich Roszkowskiej, Maryi Bolewskiej, Augustyny Zabłockiej, Korsakówny, Tekli Dobrzyńskiej, Anieli Kolanowskiej (później żony Antoniego Rosego) i ochmistrzyni pałacowej Gramińskiej.
Nagle, dnia 9 czerwca załogujący w Miłosławiu kapitan Greutz aresztował owych dwóch emigrantów i wyprawił pod eskortą do Środy, gdzie na odwachu na gołej słomie noc przepędzić musieli. Nazajutrz wysłano ich do Poznania.
Owe panie zwróciły się natychmiast dnia 10 czerwca do generała Pfuela z zażaleniem i prośbą, aby pozwolił aresztowanym powrócić do Miłosławia, zwłaszcza, że 58 chorych zostało bez opieki lekarskiej, bo i dr. Pokornemu zabroniono przyjeżdżać.
Prośba nie miała skutku. Już 10 czerwca bowiem na rozkaz Pfuela Jezierski i Smoleński musieli za przymusowym paszportem na Głogów i Drezno powrócić do Francyi i to — jak ogłosił generał Colomb w Gazecie Polskiej (nr. 75) — na mocy podejrzenia, że z innego powodu jak dla pielęgnowania chorych przybyli do W. Księstwa Poznańskiego i że może wcale nie byli lekarzami.
Po wydaleniu emigrantów osiadł na stałe w lazarecie miłosławskim dr. Cunow z Trzemeszna i pozostał tam aż do jego rozwiązania.[5]
W połowie czerwca generał Pfuel, przekonany, że pokój w W. Księstwie Poznańskiem zupełnie przywrócony, zniósł prawo doraźne i, rozkazawszy wypuścić jeńców wojennych, odjechał do Berlina, gdzie niebawem został prezesem ministrów.
Generała Colomba przeniesiono później do Królewca, pozostali zaś na swych stanowiskach Beurmann i generał Steinäcker, którego Niemcy i żydzi mianowali honorowym obywatelem miasta Poznania. Posunięty na stopień generała piechoty, wziął Steinäcker 1850 roku dymisyą i, żegnany z żalem przez Niemców i żydów, opuścił Poznań 6 lipca tegoż roku, udając się z żoną i sześcioletnią córką na stałe mieszkanie do Hali.[6]
Stan oblężenia w Poznaniu zniesiono dopiero 14 września 1849 roku.
- ↑ Brodowski itd. Zur Beurtheilung itd., 54.
- ↑ Gazeta W. Księstwa Poznańskiego, nr. 134.
- ↑ Brodowski itd. Zur Beurtheilung itd, 35.
- ↑ Gazeta Polska, nr. 70, 72, 75.
- ↑ Leżeli w lazarecie miłosławskim pomiędzy innymi: Matecki, Brawacki, Kaźmierz Baranowski, F. Schneider, Adamczewski, D. Szyc, Strażyński, Rogaliński, Maciej Korcz, August Kunicz, warszawiak, Hipolit Śliniecki, organista, Racewicz, cukiernik, Józef Kopankiewicz, Koczorowski, Nepomucen Przybylski, Rodakowski, Maryański, K. Chmielowski, ułan, Karol, a przebywały jako pielęgniarki, Emilia Sczaniecka i Sabina Mlicka, jak o tem świadczy list dziękczynny, wystosowany do Dr. Kunowa. Praca R. I, str. 285.
- ↑ Gazeta W. Księstwa Poznańskiego. R. 1850, nr. 155 i 156.
