Klejnoty poezji staropolskiej/Słowniczek dodatkowy
| <<< Dane tekstu | |
| Autor | |
| Tytuł | Słowniczek dodatkowy |
| Pochodzenie | Klejnoty poezji staropolskiej |
| Wydawca | Towarzystwo Wydawnicze w Warszawie |
| Data wyd. | 1919 |
| Druk | Drukarnia Naukowa |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI  Cała antologia |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
SŁOWNICZEK DODATKOWY
wyrażeń staropolskich oraz imion własnych,
spotykanych częściej w „Klejnotach poezji staropolskiej“.
Apollo — starogrecki bożek słońca, opiekun poezji i wogóle sztuki (zwany także: Fojbos, Phoebus)
barzo — bardzo
Bellona — rzymska bogini wojny (oznacza często samą wojnę)
bisurmanin — Turek, Tatar, muzułmanin.
buńczuk — znak wojskowy oddziałów tureckich (ogon koński, umocowany na tyce)
cale — wcale; patrz: w cale
delfin — ryba morska z gatunku wielorybów
dobra myśl — spokój myśli, równowaga umysłu, wesołość
dowcip — umysł, rozum, talent (zdolność)
eże, eż — aż
Flora — starożytna bogini roślinności (czasami: sama roślinność)
fortel — wybieg, sposób
frukt (z łaciń.) — owoc
hajduk (z węgier.) — sługa dworski uzbrojony
haracz (z tatar.) — danina narodu podbitego
helikoński — poetycki (od „Helikonu“ gór w Grecji, uważanych za siedlisko Muz).
ji, ja, je — który, który, które; także: dawny zaimek osobowy 3-ej osoby zamiast dzisiejszego: on, ona, ono
Juppiter — najwyższy bożek starożytnych Greków i Rzymian (grecki: Dzeus, Zeus), ojciec i król bogów
liberum veto — wolne veto t. j. swoboda protestowania i zakazywania uchwał na sejmie, — prawo zwyczajowe posłów sejmowych w Polsce od w. XVII (do konstytucji 3 maja 1791 r.), pozwalające jednemu posłowi słowem, veto“ sejm zerwać
list — liść
lutościwy — litościwy
Mars — starożytny bożek wojny
nielża — niewolno, niemożna
opresja — ucisk, kłopot
Pallas (Atena) — starożytna bogini mądrości i siły (często opiekująca się wojownikami)
panosz — giermek
Pluton (Posejdon) — starożytny grecki i rzymski bożek morza i podziemi (piekieł)
płony — płonny, daremny
pogotowiu — dopiero, cóż dopiero
prawie — prawdziwie
próżen (czegoś) — pozbawiony, wolny od czegoś
pry — rzecze (prawi)
prze — przez
przez (do XVII w.) — bez (jak dzisiaj jeszcze w mowie ludowej)
przedsię — przecie(ż)
przeć (się) — przeczyć (zapierać się)
Sarmata — nazwa przypuszczalnego (wedle niektórych kronikarzy) mieszkańca dzisiejszych ziem polskich w czasach starożytnych: nazwa Polaka, zachowującego dawne obyczaje szlachecko-polskie
sceptrum, sceptr (z łaciń.) — berło
sprośny — brzydki, nieobyczajny
szedziwy — siwy
Tytan — najstarszy ród bogów przed Jowiszem; jeden z księżyców
w cale — w całości, całkiem, zupełnie
Wenus (Venus) — bogini piękności i miłości: synek jej: Kupido, którego strzały wszczepiają miłość
wielmi — wielce, bardzo
wieliki — wielki
wierę — zaprawdę, istotnie
własny — właściwy (do XVIII w.)
wstręt — przeszkoda (do XVII w.)
wszeteczny — nieobyczajny, nieprzyzwoity
zajrzyć (zajźrzyć) — zazdrościć
zbyteczny — zbytni
zdrowie — życie (często do XVII w.)
