[15]ROZDZIAŁ I.
O zdolności do satysfakcyi honorowej.
§ 1. Zdolnym do udzielenia satysfakcyi honorowej jest tylko człowiek nieposzlakowanego honoru, gentleman.
§ 2. Wobec trudności zdefiniowania, kto jest gentlemanem, łatwiej jest podać określenie negatywne: kto nim nie jest.
Podług kodeksu honorowego przyjętego u nas powszechnieniepowszechnie nie jest nim (jak wylicza kapitan Ristow):
oszust,
lichwiarz,
człowiek, karany za występek, plamiący cześć (więc nie za występek polityczny),
wykluczony za niehonorowe postępowanie z stowarzyszenia jakiegoś, klubu, korporacyi,
prowokujący bez racyonalnego powodu burdy i awantury,
nie płacący, mimo możności, długów,
dłużnik, obrażający wierzyciela za upomnienie się o należytość,
człowiek, będący na utrzymaniu kobiety, nienależącej do ścisłej jego rodziny,
sprzedający swą cześć i broń drugiemu, biorąc na siebie odpowiedzialność pojedynkową za jego postępowanie,
obrażający, który odmówił satysfakcyi,
obrażony, który zadośćuczynienia nie zażądał,
[16] krzywdziciel swych rodziców, żony, bezbronnych,
notoryczny oszczerca,
nie dotrzymujący słowa honoru,
człowiek, który kryjąc się uporczywie pod anonimem, dopuszcza się obrazy,
zdradzający tajemnicę kobiety i narażający przez to na szwank jej honor,
człowiek, który na placu boju, jako świadek lub pojedynkujący się, dopuścił się wykroczenia przeciw regułom pojedynkowym,
pojedynkujący się, który na placu boju stchórzył,
człowiek, który skłamał, z wyjątkiem wypadków, kiedy to czyni w obronie czci kobiety lub życia czyjegoś,
obrażający prawo gościnności, bądź jako gość lub jako gospodarz,
pijak, wywołujący publiczne zgorszenie,
kto jako sekundant lub świadek skompromitował swego mandanta,
denuncyant,
kto podkopuje drugiego publicznie nie z konieczności o dobro publiczne,
kto bez obrony pozostawia zaczepioną damę, której towarzyszy, lub przyjaciela, czy towarzysza,
kto zdradza przyjaciela, rozgłasza poufne rozmowy i wyrządza przez to szkodę,
obcujący z osobami o notorycznie złej sławie.
§ 3. Pochodzenie czyjeś nie może absolutnie stanowić przeszkody w żądaniu lub udzielaniu satysfakcyi, jeżeli inne tylko nie stoją na drodze przeszkody.
§ 4. Granicą wieku, w którym się zaczyna zdolność do satysfakcyi honorowej, jest okres złożenia egzaminu dojrzałości szkoły średniej lub wstąpienia do wojska. Młodzież, która tego okresu nie doszła, musi się dać zastąpić.
[17] §. 5. Pojedynek podług zasad honoru niedawno odbyty, czyni człowieka zdolnym do satysfakcyi, mimo zarzutów, znanych a ciążących na nim z czasów dawniejszych, oczywiście jeżeli w tym czasie po pojedynku nie przybyły zarzuty nowe.
§ 6. Wątpliwość co do zdolności do satysfakcyi rozstrzyga sąd honorowy.
