Ludowe nazwy miejscowe w powiecie Brzeskim w Galicyi/XVI
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Ludowe nazwy miejscowe w powiecie Brzeskim w Galicyi |
| Pochodzenie | Lud. Organ Towarzystwa Ludoznawczego we Lwowie, 1895, 1896, 1897, 1903, 1904 |
| Redaktor | Antoni Kalina; Karol Potkański, Seweryn Udziela |
| Wydawca | Towarzystwo Ludoznawcze |
| Data wyd. | 1895-1904 |
| Druk | „Drukarnia Polska“; Drukarnia Ludowa; Drukarnia W. A. Szyjkowskiego; Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego |
| Miejsce wyd. | Lwów; Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
„Nazwa Gnojnik pochodzi stąd, że przed ośmiuset laty Tatarzy wymurowali tu dom w podobe kościoła na magazyn zboża i siana i tam zostawało. W późniejszych czasach opatrywano ten murowany magazyn, aby go przemienić na kościół, był bardzo zanieczyszczony gnojem, i stąd ta miejscowość nazwę ma Gnojnik“.
1. Górka. Nazwa pochodzi, że jest właściwie pagórek a przed dwustu laty obsiadł gospodarz na gruncie, który się nazywał Górka i tę miejscowość nazwali Górka. Teraz jest tam gospodarzy około piętnastu, którzy po kawałku pola ornego mają.
2. Nagórze. Przysiołek, około 50 domów w położeniu górzystem.
3. Paryje. Nazwa pochodzi, że są dwie paryje a jeden sąsiad do drugiego gdy idzie, to przez paryje, i jest około piętnastu gospodarzy na tej miejscowości.
4. Przygórze. Kilka domów popostawianych obok góry.
5. Sleparka. Nazwa pochodzi, że przed stu laty były wielkie lasy a pomiędzy lasami była wielka paryja, a źle było przechodzić i każden mówił, że na ślepo trza iść, i z tego nazwa została Sleparka. A teraz jest grunt i gospodarze mieszkają.
6. Sołtysie. Nazwa pochodzi, że przed dwustu laty miał gospodarz kawał gruntu ornego wraz z łąką, a nazywał się Sołtys. Inni wywodzą tę nazwę od przełożonego gminy czyli sołtysa, który tam niegdyś mieszkał.
1. Kałużówka, wywodzi nazwę, że oddawna mieszkał gospodarz nazwiskiem Kałuża.
2. Liskówka, zagroda i pole, nazwane przez zamieszkałego niegdyś gospodarza nazwanego Liską.
3. Ludwiniówka. Na tym gruncie mieszkał niegdyś Ludwin.
4. Paciakówka wywodzi nazwę od rolnika nazwiskiem Paciak.
5. Pióreckówka, własność gospodarza nazwiskiem Piórecki.
6. Wójtówka, zagroda i kilkanaście morgów pola, dlatego tak zwana, że kilku gospodarzy tamże po sobie mieszkających, sprawowali urząd wójtowski.
1. Anczuchówka. Nazwa pochodzi, że przed dwustu laty był gospodarz, który się nazywał Jajcuch i z tego powodu ma ten grunt nazwę Anczuchówka. Inni nazywają to pole Anczykówka a nazwę wywodzą od dawnego dzierżawcy Stańczyka.
2. Bania. Nazwa gruntu pochodzi, że jest okrągły, jak bania, pagórczysty i z tej przyczyny nazwano banią.
3. Barańcóch. Nazwa pochodzi, że przed kilkunastu laty był pewien gospodarz, który wieczorem wyszedł do lasu i znalazł barana, myślał, że to jaki zwierz inny, było to w nocy, jak uderzył go, tak zabił, wziął na ramię i przyniósł do domu zabitego, pochwalił się przed drugimi, i tę miejscowość nazwano barańcóchem.
4. Cukiernikówka, własność niegdyś Cukiernika.
5. Czarna rędzina, jest to pole orne, w którem są drobne kamyki i piasek.
6. Dębno, grunta położone przy lesie dębowym.
7. Gazdówka, własność niegdyś Gazdy.
8. Graniczki, grunta nazwane z powodu stykających się granic gnojnickiej, gosprzydowskiej, borowskiej, chronowskiej.
9. Grobla, są to grunta położone przy kopcu.
10. Kałużówka (j. w. C. Zagrody lp. 1.).
11. Kąty, nazwa ta pochodzi stąd, iż ostry koniec gruntów dworu gnojnickiego styka się z granicą gminy Zawady uszewskiej. Przed kilkadziesiąt laty było to pastwisko gminne, a gdy wyganiali pasterze bydło na paszę, mówili, że pożeniemy dziś na konty. I od tego czasu ma nazwę kąty.
12. Liskówka (j. w. C. Zagrody lp. 2.).
13. Ludwiniówka (j. w. C. Zagrody lp. 3.).
14. Mocorki, nazwa pochodzi, że nie można było dojechać, a obecnie przed sześćdziesięciu laty był folwark; chcący się dostać na mokrym czasie, musiano sześć par koni do jednego wozu zakładać, by można wyjechać. Są to grunta bagniste.
15. Nadedworem, rozległe grunta, położone nad dworem gnojnickim.
16. Nadowczarnia, grunta rozległe obok owczarni dworskiej.
17. Nad studzienkami, nazwa gruntów dlatego, iż tam źródła są i woda do picia.
18. Niziny, z powodu niskiego położenia gruntów. Według innych pochodzą z nazwy, że z jednej strony są pagórki i grunta, a w koło lasem otoczone pagórzystym.
19. Olsza, nazwa pochodzi, że tu były wielkie olszy przed 140 laty, a teraz jest grunt i został pod nazwą Olsza.
20. Olszyny, grunta położone przy krzakach olszyny.
21. Paciakówka (j. w. C. Zagrody lp. 4.).
22. Padoł, to jest miejscowość do nieprzebycia.
23. Paryje, bo leżą w paryjach.
24. Piechowiczówka, grunt niegdyś własność gospodarza Piechowicza.
25. Pióreckówka (j. w. C. Zagrody lp. 5.).
26. Podlesie, są grunta dworskie blisko lasu położone.
27. Potoczki, grunta położone przy schodzących się potokach. Inni tak tę nazwę tłómaczą, że gospodarz, który miał kilka morgów gruntu, nazywał się Potocki, z tego powodu ten grunt nazywa się „w potockach“.
28. Przydole, grunta położone niedaleko będącej tam niegdyś jamy.
29. Przy jasieniu, nazwa, iż grunta tam są przy drzewach jasionowych.
30. Przy jazie, pole przy przejeździe przez rzekę.
31. Przy młynie, pole, bo leży przy młynie, który już dwieście lat stoi.
32. Puste, nazwa stąd, że tam dawniej domy stały.
33. Rędzinki, nazwa gruntów rędzinowatych.
34. Role, nazwa pochodzi, że przed stu laty mieli gospodarze po kilkanaście morgów pola, a jak dwory odebrały i ta nazwa została role i do dworu należy. Są to grunta rozległe dworskie.
35. Równie, grunta orne, równe, około 40 morgów.
36. Sikorówka, przezwany grunt od gospodarza nazwiskiem Sikora.
37. Śleparka (j. w. B. Przysiołki i osady lp. 5.). Inni powiadają, że tak nazwano grunt, że niegdyś była własność ciemnego rolnika.
38. Smoleniówka, grunta wieśniaków tam niegdyś mieszkających, tak zowią od ich czarnego zarostu.
39. Stawy, nazwa pochodzi, że na tej miejscowości były wielkie stawy i znajdowało się dzikie ptactwo i ryby były sadzone przed stu laty, a teraz są pola i łąki.
40. Stelmachówka, nazwa pochodzi stąd, że był gospodarz przed 80. laty Stelmach na tym gruncie a potem przedał dworowi i została nazwa Stelmachówka.
41. Szczyptówka, pole od gospodarza nazwiskiem Szczypta.
42. Szwedówka, jest to grunt gospodarza, którego przezywano Szwedem.
43. Tłoki, to jest niewielki obszar pola mniej urodzajnego.
44. Wawrzkówka, nazwę tę wywodzą ud gospodarza Kmiecia imieniem Wawrzyniec.
45. Wietrzykówka, grunta położone na wzgórzu.
46. Wójtówka (j. w. C. Zagrody lp. 6.). Inni powiadają, że przed kilkadziesiąt lat mieszkał na tym gruncie wójt i z tego nazywają wójtówką.
47. Zadrosko, stajanie pola położone za drogą.
48. Zagrody, są to grunta chłopskie, położone za dworskimi gruntami.
49. Zalesie, mały kawałek pól między lasem.
50. Za rzyką, bo są za rzeką.
1. Koczurek, niewielka łąka, na której rośnie trawa zwana koczurkiem.
2. Mała łąka, to jest kawałeczek trawnika.
3. Przy jazie (j. w. D. Role lp. 30.).
4. Przy młynie (j. w. D. Role lp. 31.).
5. Stawy (j. w. D. Role lp. 39.).
6. Wielkie łąki. Jest to kilkanaście morgów łąk w jednem położeniu. „Nazwa pochodzi, że były stawy na wielkich łąkach i z tego nazywamy wielkie łąki, gdyż przed dwustu laty przyszli trzech moskali do dworu i nie było pana w domu a pani leżała przy małem. Gdy wpadli do pokoju, chcieli ją zwałcić, lecz na ten czas dworski kowal przyszedł z kawałem żelaza, a był dobrze zbudowany; jak zaczął bić tych moskali, tak i zabił, wziął na wóz i wywiózł ich w pole, zakopał. Lecz jeden nie był zakopany dobrze a jeszcze był żywy, wyszedł i poszedł do Bochnie po więcej moskali. Gdy przyszli i chcieli tego kowala zabić, lecz to zmiarkowali, co chcą zrobić, dali żywność kowalowi, wziął, drzwi cisnął na stawy i pojechał pomiędzy palmę i zostawał przez pięć dni. Z tego powodu nazwano wielkie łąki, że uciekł na wielkie łąki“.
7. Wisowa, nazwa pochodzi z powodu tego, że są łąki a na tych łąkach było i jest kwaśne siano fisor.
1. Wygnana, nazwa pochodzi od lat trzech (r. 1898), gdyż była karczma na dworskim gruncie na Wisowy. Gdy karczmę dwór rozburzył a żyd ten, który w tej karczmie mieszkał, kupił sobie kawałek gruntu i postawił karczmę, nazwali gospodarze wygnaną.
2. Wisowa, była niegdyś karczma, dziś łąka.
1. Paryje (j. w.).
2. Przyrwa, nazwa pochodzi stąd, że między grunta i łąki dworskie prowadzi rów, na ściek wody zrobiony.
1. Bania, las okrągły, jak dynia, przy nim orny grunt (j. w. D. Role lp. 2.).
2. Brzezina albo las brzezowy, nazwa pochodzi, gdyż w tym lesie były olbrzymie brzozy, i teraz zostaje las, ale drobny.
3. Olszyny, bo rośnie olszyna.
4. Przy górze, także moskale, las ma nazwę z tego powodu, że trzech moskali zabito i tam pochowano ich w nocy, nazywają też przy górze, że jest pagórek i doliny.
5. Przyrwa, nazywa się z tego powodu, że pomiędzy gruntami jest lasek, rozdziela grunta gospodarzy z jednej strony, a z drugiej dworskie grunta leżą.
6. Soślina, las mieszczący li tylko drzewka małe sosnowe.
7. Za paryjom, bo rośnie za paryjom.
Dębczak, bo leży przy dębinie.
